بچه‌هایی که در تلویزیون صحنه‌های خشونت آمیز می‌بینند به دلیل این که ذهن آنها آماده نیست آنها نمی‌توانند این موضوع را به درستی درک کند، که اتفاقی که می‌بینند ده‌ها هزار کیلومتر آن طرف‌تر از محل زندگی آنها رخ داده و همواره نگرانی این را دارند که این اتفاق برای خانواده آنها نیز رخ بدهد و دائم کابوس می‌بینند و برانگیخته می‌شوند و دائم ترس از این موضوع دارند که ممکن است این اتفاق برای خانواده آنها هم رخ بدهد.
گزارش سال ۲۰۱۷ موسسه گالوپ نشان می‌دهد که ایرانی‌ها، عراقی‌ها و مردم سودان، عصبانی‌ترین مردمان جهان هستند و به طور قطع یکی از مبناهای این انتخاب در عکس‌العمل‌های مردم در فضای مجازی بوده است.روزنامه آرمان امروز نوشت: امروزه تأثیر فضای مجازی بر جامعه ما یک اصل غیرقابل انکار است و اکثر قریب به اتفاق مردم با این پدیده گسترده سر و کار دارند، تا جایی که بدون اینترنت و فضای مجازی زندگی مردم با چالش‌های گسترده‌ای روبه‌رو می‌شود. دنیای مجازی که مانند زندگی واقعی، انسان‌ها در آن از سرما نمی‌لرزند، نمی‌خوابند، غذا نمی‌خورند اما در حال جایگزینی با دنیای واقعی است و روحیه جامعه، کسب و کار و حتی روحیه مردم را تحت‌الشعاع قرار داده است.
یکی از عواملی که در سال‌های گذشته باعث نگرانی صاحب‌نظران شده است، عکس‌العمل‌های مردم به اخبار منتشر شده در این فضا است. خیلی از کاربران شبکه‌های مجازی در کشور به اتفاقات کوچک و بزرگ جامعه (و حتی اتفاقاتی که هزاران کیلومتر دورتر از آنهاست) خیلی سریع عکس‌العمل نشان می‌دهند. هر چند که همان افراد در فضای مجازی ممکن است بی‌پرواتر از دنیای واقعی ظاهر شود و سخنانی بگوید که در دنیای واقعی به ندرت ممکن است بر زبان آورد. اینکه رفتار فرد در فضای مجازی پرده از پنهان‌ترین زوایای ذهنی و روانی شخص بر می‌دارد موضوعی است که در سال‌های اخیر به شدت مورد بحث بوده و مطالعات فراوانی نیز در این باره انجام شده است. گزارش سال ۲۰۱۷ مؤسسه گالوپ نشان می‌دهد که ایرانی‌ها، عراقی‌ها و مردم سودان، عصبانی‌ترین مردمان جهان هستند و به‌طور قطع یکی از مبناهای این انتخاب در عکس‌العمل‌های مردم در فضای مجازی بوده است. کارشناسان بر این باورند که عصبانیت با فاکتورهایی مانند نرخ بیکاری و امید جامعه به آینده مرتبط است.
اما فحاشی و عصبانیت مردم در فضای مجازی از کجا سرچشمه می‌گیرد. در کشور ما که هر لحظه با بارش اخبار روبه‌رو هستیم یک کاربر فضای مجازی هر لحظه با صدها خبر مواجه می‌شود که بیش از نیمی از آنها اخبار بد جامعه هستند. طبق تحقیقات میدانی یکی از عوامل این اتفاق در انتشار اخبار بد و ناامیدکننده در فضای مجازی است که بسیاری از آنها حتی در حد یک شایعه است، اما در عرض یک ساعت هزاران نفر به آن خبر واکنش منفی نشان می‌دهند و در خیلی از این موارد به فحاشی و توهین کشیده خواهد شد.
برای بررسی هر چه بیشتر این موضوع یک روانشناس به «آرمان» می‌گوید: واکنش سریع مردم به اخبار بد به‌دلیل گستردگی وقوع جرم و جنایت، اختلاس‌ها و جنگ است و این موضوع تنها به کشور ما بازنمی‌گردد. شما زمانی‌که تلویزیون را روشن می‌کنید، روزنامه می‌خوانید و در فضای مجازی اخبار را مرور می‌کنید، دائم در معرض اخبار بد هستید که با آب و تاب ذهن مردم را درگیر می‌کنند. البته رسانه‌ها نیز از ذائقه و روحیه مردم استفاده می‌کنند و اتفاقات خوب را نادیده می‌گیرند.
علی اصغر اصغرنژاد در ادامه تصریح کرد: دلیل توجه مردم به اخبار بد، به خاطر ترس و نگرانی آنها نسبت به جامعه و آینده آنهاست و این امر روی ذهن آنها تأثیرگذار است. زمانی‌که اخبار بد و تلخ به‌صورت دائمی و روزانه می‌شود دیگر ترس آن فرو می‌ریزد و اضطراب ناشی از آن باعث بروز واکنش‌های تند و حتی طنز نسبت به این موضوع می‌شود. این یک حقیقت غیرقابل انکار است که تحریم و تورم باعث استرس‌های غیرقابل پیش بینی مانند فحاشی و واکنش تند نسبت به اخبار و رویدادها در فضای مجازی می‌شود و این امر نه تنها در فضای مجازی بلکه در مراوده‌های روزانه نیز قابل لمس است.
او همچنین ادامه داد: بچه‌هایی که در تلویزیون صحنه‌های خشونت آمیز می‌بینند به دلیل این که ذهن آنها آماده نیست آنها نمی‌توانند این موضوع را به درستی درک کند، که اتفاقی که می‌بینند ده‌ها هزار کیلومتر آن طرف‌تر از محل زندگی آنها رخ داده و همواره نگرانی این را دارند که این اتفاق برای خانواده آنها نیز رخ بدهد و دائم کابوس می‌بینند و برانگیخته می‌شوند و دائم ترس از این موضوع دارند که ممکن است این اتفاق برای خانواده آنها هم رخ بدهد.
زندگی واقعی در تسخیر فضای مجازی
این روانشناس در ادامه با اشاره به اینکه شما شاید روزنامه نخوانید، تلویزیون نبینید ولی نمی‌توانید از فضای مجازی که امروزه بخش قابل ملاحظه‌ای از زندگی را در تسخیر خود در آورده است، فرار کنید، می‌افزاید: دائم در معرض اخبار غیررسمی و رسمی هستید که ذهن شما را درگیر می‌کند. از سوی دیگر بسیاری از مردم ما سواد رسانه‌ای ندارند و متوجه نیستند که اخبار با چه قصد و نیتی در آن فضا منتشر می‌شود. وقتی تعادل اخبار بد و خوب در فضای رسانه‌ای ما وجود ندارد بر ذهن جامعه تأثیر می‌گذارد.
میل به ترس
عده‌ای از کارشناسان علوم اجتماعی نیز معتقدند در جوامع امروزی با وجود آن که بشر با ساختن تمدن از خطرات زندگی بدوی ایمن شده، تمایل به ترس همچنان در میان ساکنان شهرها وجود دارد. این تمایل به ترس مسأله‌ای است که به ساختن و پرداختن شایعات در فضای مجازی کمک می‌کند. طبیعتاً آنچه در ما ترسی برمی‌انگیزد چیزی است که به‌گونه‌ای نقشه زندگی ما را تهدید می‌کند. شاید تهدیدی برای جانمان، سلامتی‌مان، دوستی‌مان، روابط‌مان، مقام اجتماعی‌مان و… باشد. ضمن آنکه ما تمایل داریم اطلاعاتی را که چیزی را پرخطر قلمداد می‌کنند معتبرتر و قابل اتکاتر از اطلاعاتی بدانیم که آن چیز را کم‌خطر قلمداد می‌کند و فرقی هم نمی‌کند منبع اطلاع رسانی مسئولان و منابع رسمی باشند یا مردم یا گروه‌های دیگر اجتماعی.
یک جامعه شناس اجتماعی نیز در این باره به «آرمان» می‌گوید: متأسفانه ۹۹ درصد مردم ما سواد رسانه‌ای ندارند و وقتی پدیده شبکه‌های اجتماعی در کشور ما همه‌گیر شد اعلام کردیم که باید فرهنگ‌سازی و استفاده آگاهانه نسبت به این فضای مجازی را ترویج دهیم اما همچنان گوش هیچ‌کسی به آن بدهکار نیست.
دکتر فرید انتظاری نسب ادامه داد: وقتی شما از یک موضوع بی‌اطلاع هستید بی‌درنگ نسبت به آن واکنش نشان می‌دهید، قاعدتاً این واکنش‌ها چون از روی بی‌اطلاع است، منفی و حتی پرخاشگرانه می‌شود. مشکل اساسی ما در جامعه به‌دلیل توقعات و امکانات در فضای مجازی و امکانات حقیقی و هنجار در جامعه است که باعث شده بین این دو موضوع شکاف به وجود بیاید و مدیریت درستی برای پر کردن این شکاف وجود ندارد و همین امر مردم را به سمت این سازوکارهای ناهنجار پیش می‌برد.
او ادامه می‌دهد: متأسفانه تربیت در خانواده‌های ما سنتی است و ما فرزندان‌مان را به‌صورت آبرومدارانه تربیت می‌کنیم، این تربیت آبرومدار با تربیت فضیلت محور کاملاً متفاوت است. وقتی این افراد در فضای مجازی که به‌دلیل گمنامی و امکان مخفی ماندن هویت می‌توانند با یک اکانت جعلی دست به هر کاری بزنند ضعف‌های خود را نشان می‌دهد و چون آبروی شخص به خطر نمی‌افتد و فضیلت و وجدان شخص نیز مدنظر نیست، می‌تواند سازوکار ناهنجاری‌ها را افزایش دهد.
ارسال نظر
