درس ترکیه برای عربستان

ناصر نوبری

 شیعیان در منطقه خلیج فارس در کشورهای یمن، عربستان، بحرین، عراق، لبنان و جمهوری اسلامی ایران جریان عظیمی را تشکیل داده‌اند که دلخوری فراوانی از بابت صدور  حکم اعدام برای شیخ نمر از آل سعود دارند.  دو راه برای این سعودی‌ها وجود دارد، یا اینکه خود را درگیر تخاصم با ملت‌های شیعه کنند یا اینکه راهی را برای همزیستی مسالمت‌آمیز با آنان فراهم آورند. سعودی‌ها باید از دوست و همراه خود یعنی ترکیه در نوع رفتارش با مخالف خود یعنی عبدالله اوج‌الان درس بگیرند و در حالی که وی محکوم به اعدام شده بود اما از اجرای آن صرفنظر کردند، چون اگر اوج‌الان اعدام می‌شد تخاصم تاریخی در آن منطقه صورت می‌گرفت، ولی با عقب‌نشینی از اجرای حکم اعدام اوج‌الان، مذاکرات با مخالفان هم صورت گرفت. بهتر است که سعودی‌ها از ترکیه در رفتار با مخالفان پند بگیرند و به موضوع شیخ نمر از زاویه خاصی نگاه کنند که بین تخاصم ابدی با جمعیت قابل توجه شیعیان در منطقه یا زندگی مسالمت‌آمیز با شیعیان خاورمیانه یکی را انتخاب کنند، ضمن اینکه در مجموع به نظر می‌رسد که رفتار سعودی‌ها در قبال شیخ نمر می‌تواند تصمیمی نمادین باشد. جمهوری اسلامی ایران به عنوان پیشتاز جریان انقلابی (شیعه و سنی) مطرح است، اما سعودی‌ها هر جریانی را که به راه انداخته‌اند بعدها علیه خودشان شده، زیرا هر فرد مبارزی که اسلحه در دست می‌گیرد قطعاً‌ مدل دربار سعودی را نمی‌تواند سمبل خود قرار دهد. هر جریانی که با کمک مالی سعودی‌ها به راه افتاده به مرور زمان بر ضد آنها عمل کرده است، جریان داعش با به راه انداختن خلافت اسلامی بالذاته علیه سعودی‌هاست، پس بهتر این است که اقلیت بزرگ شیعه در عربستان به دلیل اجرای حکم اعدام شیخ نمر علیه آنان نشود، ضمن اینکه جریان مبارز سنی که هم در داخل عربستان و هم خارج از آن است به دلیل رفتارهای خاندان آل سعود مخالف آنان هستند و در مجموع سعودی‌ها را با مشکلات و چالش‌های اساسی در اداره مملکتشان مواجه کرده‌اند. دولت عربستان به دلیل ضعف اساسی در اقدامات و رفتارهای خود حتماً با جریان سنی مخالف خود دچار بحران خواهد شد، پس بهتر است که حداقل شیعیان منطقه را با خود همراه کند که در این زمینه لغو حکم اعدام شیخ نمر می‌تواند اولین اقدام مثبت تلقی شود و به نوعی بقای آل سعود در این امر است. جریان شیعه در عربستان ادعای خلافت در شهرهای مکه و مدینه را ندارد، ولی حداقل می‌خواهد که به عقایدشان احترام گذاشته شود، در حالی که گروهک داعش به دنبال خلافت و حتی خلافت در مکه، مدینه و ریاض است. عربستان سعودی هم اکنون دچار بحران بالقوه از طرف اهل سنت انقلابی است و اگر هم اعدام شیخ نمر اجرایی شود با شیعیان نیز دچار چالش خواهد شد، سعودی‌ها برای بقای خود باید از اجرای حکم اعدام شیخ نمر ممانعت به عمل آورند و این فرصتی که دولت و وزارت خارجه ایران برای تنش زدایی با عربستان ایجاد کرده باید از سوی آل سعود فرصت تلقی شود، زیرا این می‌تواند اقلیت عظیم درون عربستان را با خود همراه کند و فرصت مطلوبی است که هم از اعدام شیخ نمر بگذرند و هم با رویکرد مثبت ایران از این فرصت مغتنم استفاده ببرند.

* سفیر سابق ایران در شوروی

منبع: آرمان