در ایران استارت آپ ها قتل عام می شوند!

  این روزها خبرهای بسیاری از فیلتر شدن و رفع فیلتر استارت‌آپ‌های مختلف به گوش می‌رسد. به نظر می‌رسد سنگ‌اندازی‌ها در راه فعالیت استارت‌آپ‌های مختلف تمامی ندارد. سایت تبلیغ دات کام (tabliq. com)،‌ای نتورک، ادنگاه که ارائه‌دهندگان خدمات دیجیتال مارتینگ هستند و همچنان بر لیست استارت‌آپ‌های فیلتر شده افزوده می‌شود. فست کلیک و دیدوگرام نیز از دیگر استارت‌آپ‌های فیلتر شده هستند. بسیاری از فعالان حوزه استارت‌آپ‌ها در پی یافتن راهی برای اعتراض و پیگیری این شرایط هستند و برخی از آنها معتقدند دلیل فیلتر شدن آنها زد و بندهای عده‌ای بوده است. برخی دیگر هم وزارت ارشاد را دلیل اصلی فیلتر شدن استارت‌آپ‌ها می‌دانند. یکی از آنها معتقد است که فیلترینگ برای مصرف دیگری به وجود آمده بود و نباید برای این مصارف استفاده شود! وی تقاضا دارد از شورای‌عالی فضای مجازی در این‌باره شکایت شود. به گفته کارشناسان هیچ دلیل منطقی برای فیلتر کردن استارت‌آپ‌ها وجود ندارد و موسسان این استارت‌آپ‌ها نمی‌دانند به کجا باید مراجعه کنند.

یکی از کاربران به طعنه به فعالان استارت‌آپ‌ها پیشنهاد می‌دهد «آقا اگر کسی به آقای خرم‌آبادی دسترسی داره، بگه سایت پیوندها رو باید فیلتر کنه. چون لینک غیر‌مجاز داره. ادنگاه که فیلتر شده، تو لینک‌های پیشنهادی سایت پیوندهاست» در این میان نایب‌رییس اول اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی اعلام کرد که ادعایی مبنی بر نظارت اتحادیه کشوری بر کسب‌و‌کارهای اینترنتی ندارند.

به هرحال همین ناامنی شغلی و این مشکل که پس از کلی تلاش و هزینه یک استارت‌آپ با فیلتر مواجه می‌شود موجب شده بسیاری از نخبگان فناوری عطای کشور را به لقایش ببخشند و کوچ کنند.

اگرچه قطعی بودن دخالت وزارت ارشاد در فیلترینگ این کسب‌وکار اینترنتی در داخل و خارج از ایران هنوز قطعی نیست اما نکته قابل توجه، قطع دسترسی بدون اخطار قبلی بوده است. این در حالی است که وزیر ارتباطات در ۲۷ دی ماه سال گذشته یک خبر خوب به استارت‌آپ‌ها داد و از تشکیل کمیته‌ای ویژه در هیات دولت برای مقابله با فیلترینگ استارت‌آپ‌ها گفت: کمیته‌ای که به گفته «جعفر محمدی» پیشنهاد تشکیل آن، از سوی کمیسیون تجارت الکترونیکی در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور به دست وزیر رسیده بود،قرار بود به وضعیت استارت آپ ها رسیدگی کند.

جهرمی در همین رابطه گفته بود: تصمیمی در دولت داشتیم مبنی بر اینکه هر نوع شکایتی که بدنه دولت از کسب‌وکارهای نوپا دارد، قبل از طرح در مراجع قضایی، موضوع در کمیته‌ای متشکل از معاونت حقوقی رییس‌جمهور، وزارت ارتباطات و وزارت کار و معاونت علمی و فناوری بررسی شود. طبیعتا وزارت ارشاد جزو موثری از بدنه دولت است و مشخص نیست در صورت دست داشتن در فیلترینگ ای‌نتورک، چرا پیش از مطرح شدن موضوع در همین کمیته‌‌ ویژه، بدون اخطار قبلی یکی از بزرگ‌ترین سرویس‌های تبلیغاتی آنلاین صرفا به بهانه یک مجوز فیلتر می‌شود.

دلیل منطقی برای فیلترینگ وجود ندارد‌

به گفته مشاور نوآوری و توسعه کسب‌و‌کار هیچ دلیل منطقی برای فیلتر کردن استارت‌آپ‌ها وجود ندارد و در صورت فیلتر شدن نیز مدیران و موسسان استارت‌آپ‌ها نمی‌دانند باید به کدام نهاد باید رجوع کنند.

حمیده حبیبی رییس کمیسیون بانوان انجمن صنفی کسب وکار اینترنتی در گفت و گو با «جهان صنعت» اظهار کرد: متاسفانه وب‌سایت‌هایی که فیلتر می‌شوند اغلب نمی‌دانند به چه علت فیلتر شدند و بعداز گذشت چندروز برای پیگیری و رفع فیلتر سراغ چه کسی بروند.

او افزود: اینطور که از فیلترینگ سایت‌های مختلف در هفته‌های اخیر برمی‌آید نه تنها دلیل منطقی برای فیلترینگ وجود دارد بلکه روش و راه مشخصی نیز برای پیگیری نیست.

حبیبی در ادامه بیان کرد: قوانین فیلترینگ در مقطعی از زمان به منظور دیگری تدوین شده بودند اما امروز برای جلوگیری از فعالیت کسب‌و‌کارهای اینترنتی ابزار تیز و برنده‌ای هستند که موجب ضرر مالی و معنوی بسیاری برای اینگونه کسب‌و‌کارها می‌شوند.

او افزود: متاسفانه به علت مجازی بودن این کسب‌و‌کارها، کاربران بعد از فیلتر به راحتی ریزش می‌کنند و اعتماد آنها نسبت به کسب وکار کاهش پیدا می‌کند.

حبیبی گفت: در زمانی که کسب‌و‌کار شاهد ضرر زیادی می‌شود بعد از مدت زمان طولانی مشخص می‌شود که وبسایت به علت نداشتن مجوز از منظر سازمان متولی مسدود شده است و باید راه چندماهه یا چندساله کسب مجوز را برود. به جز ریزش کاربران، کاهش اعتماد، ضرر مالی شاید بتوان گفت سرمایه‌گذاران این حوزه نیز در سرمایه‌گذاری خود دچار تردید و شک می‌شوند.
بنیانگذار استارت‌آپ تامین مالی جمعی رانگو اظهار کرد: به نظر می‌رسد وقت آن رسیده دولت حمایت واقعی که عدم دخالت در سازوکارهای این کسب وکارهاست را جدی بگیرد و برای ضرر هنگفتی که این کسب وکارها دچار میشوند چاره‌ای بیندیشد.

از طرفی به گفته موسس استارت‌آپ اپتایزر متاسفانه مسوولان خطرات فیلترینگ را درک نمی‌کنند و اینکه نسل جوان و پویای کشور به دلیل نبود امنیت شغلی و مشکلاتی همچون فیلترینگ بار سفر می‌بندند و در کشوری دیگر به فعالیت می‌پردازند از نظر اقتصادی به شدت به ضرر ایران بوده و از نظر اجتماعی این مفهوم را می‌رساند که جوانان آینده‌ای در کشور خود نمی‌بینند را متوجه نیستند.

اشکان قویدل در گفت‌و‌گو با «جهان صنعت» اظهار کرد: فیلترینگ استارت‌آپ‌ها ابعاد مختلفی دارد؛ در برخی موارد کسب‌و‌کارهایی که رانت ولابی دارند با فیلتر کردن کسب‌و‌کار‌های کمی مشهور، تلاش در ایمن کردن بازار و ورود به بازار دارند.

او افزود: برخی دیگر نیز به عقیده من به عمد فیلتر می‌شوند و این امر موجب خلق فضای بسیار ناب در زمینه برندینگ و تبلیغات مجانی می‌شود.

فویدل در ادامه بیان کرد: در بعضی دیگر موارد هم با استدلالاتی نظیر اینکه به طور مثال می‌توان با تلگرام فعالیت‌های تروریستی انجام داد و یا با اسنپ زن و مرد نامحرم کنار هم قرار می‌گیرند بنابراین می‌بایست فیلتر شوند، دچار فیلترینگ می‌شوند.

او تاکید کرد: متاسفانه در ایران باب شده مسوولان به جای حمایت و پشتیبانی از بیزینس‌هایی که به مارکت ورود می‌کنند و اثبات می‌کنند درآمد‌زا هستند با هزار نوع مجوز و تاییدیه و‌.‌.‌. سنگ جلوی پای آنها می‌اندازند و به مرور هم با تکیه بر همین سود‌دهی خود وارد همین کسب‌و‌کار‌ها می‌شوند. جای تاسف دارد که بدون فکر این مسایل این اتفاقات می‌افتد.

مدیرعامل اپتایزر اظهار کرد: اپتایزر هم در یک برهه‌ای به دلیل فیلترینگ تلگرام در خطر بسیار جدی قرار گرفت، نه تنها اپتایزر، بلکه زرین‌پال که یک کسب‌و‌کار فین‌تکی است نیز دچار مشکل شد.
او با اظهار تاسف بیان کرد: ده‌ها نفر از دوستان من به خاطر نبود امنیت شغلی، همین فشار‌ها و همین فضای کسب‌و‌کاری خطرناک همین تابستان از ایران می‌روند. ‌ای کاش می‌شد مسوولان فقط یک لحظه چشم خود را باز کنند و ببینند که نخبه‌های این مملکت به خاطر همین مسایل مهاجرت می‌کنند. اینکه آدم وطنش را ترک کند به این معناست که هیچ آینده‌ای در کشور خود برای خودش متصور نیست و این به غایت خطرناک است.

قویدل با اشاره به مزایای رفع فیلترینگ در ایران اظهار کرد: اگر استارت‌آپ‌ها و شبکه‌های مجازی رفع فیلتر شوند نه تنها دولت متضرر نخواهند شد بلکه سود خواهد برد.

او درباره مضرات فیلترینگ و تاثیرات معکوس این اقدام تاکید کرد: فیلترینگ تلگرام در ایران برای تلگرام خوب شد یا بد؟ مدیرعامل تلگرام به یک قهرمان بین‌المللی تبدیل شد، با فیلترینگ مبارزه کرد، به آزادی بیان بها داد و برای برند خود به رایگان تبلیغ کرد.

قویدل در ادامه بیان کرد متاسفانه مسوولان ما با دیدگاه‌هایی نظیر اینکه چون با اتوبوس می‌توان آدم کشت ممکن است اتوبوس را هم فیلتر کنند! اینکه با کلی پیش‌فرض و پیش‌بینی و سر و کله زدن با هزار پارامتر، کسب‌و‌کار را به نقطه‌ای برسانی و ناگهان با یک حکم ساده زحمات چندین ساله یه تیم تحت‌الشعاع قرار بگیرد دردناک است. اکوسیستم استارت‌آپی ایران هیچ چیز جز آرامش نخواسته، نمی‌خواهد و نخواهد خواست. واقعا حمایت از سوی مسوولان لازم نیست، قتل‌عام نکنند!

فیلترینگ احتمالا کار وزارت ارشاد است

شایان شلیله، مدیرعامل Anetwork در گفت‌وگو با دیجیاتو عنوان کرد که احتمالا درخواست فیلترینگ از سوی وزارت ارشاد مطرح شده است.

شلیله گفت: متاسفانه احتمال می‌دهیم که این فیلترینگ از سمت وزارت ارشاد باشد. متوجه شده‌ایم که ظاهرا چند هفته پیش جلسه‌ای وجود داشته که در آن گفته‌اند می‌خواهند سایت‌هایی که در حوزه تبلیغات آنلاین فعالیت می‌کنند را فیلتر کنند. به همین دلیل تصور می‌کنیم که همین فیلترینگ از طرف وزارت ارشاد باشد.

مدیرعامل ای‌نتورک البته دخالت وزارت ارشاد در فیلترینگ را قطعی نمی‌داند و به نامشخص بودن منبع فیلترینگ در زمان‌های اینچنینی اشاره کرد. به گفته او در شرایط پس از فیلتر، کسب‌وکار با ابهام ملزم است تا همه گزینه‌ها را بررسی کند و خودش حدس بزند که سرمنشا فیلترینگ از کجا بوده. با این حال ای‌نتورک هنوز از ارشاد هم پاسخی قطعی دریافت نکرده است. اما ارتباط وزارت ارشاد با یک سرویس تبلیغات آنلاین چیست و چرا باید درخواست فیلتر چنین کسب‌وکاری را داشته باشد؟ شلیله در پاسخ به این پرسش گفت: نداشتن مجوز کانون تبلیغاتی، که اصلا ارتباطی با کسب‌وکارهای آنلاین ندارد. این مجوز برای شرکت‌هایی صادر می‌شود که کاتالوگ چاپ می‌کنند و در مجموع تبلیغات چاپی- فیزیکی دارند. جالب است که حتی اگر شما می‌خواستید به عنوان یک کسب‌وکار آنلاین از آنها مجوز بگیرید، مجوزی داده نمی‌شد. اما ظاهرا متناسب با همین موضوع، گفته‌اند که کسب‌وکارهای تبلیغاتی باید فیلتر شوند که البته هنوز پاسخی رسمی به ما نداده‌اند.

سخن آخر

یکی از دلایل ناامنی شغلی در ایران در حوزه فعالیت‌های فناوری همین فیلترینگ است، این امر موجب شده جوانان نخبه و کارآمد کشور از وطن خود مهاجرت کرده و در کشوری دیگر به تولید ثروت و خدمات بپردازند، این در حالی است که در کشور می‌توانند درآمدزایی کرده و باری از دوش اقتصاد رنجور کشور بردارند.