رییس‌جمهور در مراسم افتتاحیه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور نیافت.
مراسم افتتاحیه سی و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که بنا بر اعلام قبلی قرار بود امروز (سه‌شنبه، ۱۱ اردیبهشت‌ماه) با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی برگزار شود، بدون حضور او آغاز شد.
به دلیل پاره‌ای از اتفاقات به تصمیمات رییس‌جمهور نیاز بود
سیدعباس صالحی - وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ارشاد اسلامی - در این مراسم که با حضور اهل نشر و میهمانان خارجی در مصلا برگزار شد با اشاره به حضور نیافتن رییس‌جمهور در این مراسم، اظهار کرد: من به نیابت از ریاست‌جمهوری به مهمانان سلام می‌کنم. رییس‌جمهور همیشه دغدغه فرهنگی جدی دارند، تا آخرین ساعت قرار بود میزبان‌شان باشیم اما به دلیل پاره‌ای از اتفاقات بین‌المللی و یک‌سری از مسائل داخلی به تصمیمات ایشان نیاز بود. همچنین روز شنبه سفر استانی به استان خراسان رضوی خواهند داشت. با توجه به این‌که آخر هفته تعطیل است و تراکم کاری داشتند نتوانستند در این مراسم شرکت کنند.
اجازه ندهیم جریان انسدادگرایی به چیزهایی که می‌خواهد برسد
او در ادامه اظهار کرد: مساله کتاب را نمی‌توان فقط به عنوان ظرفیت رسانه‌ای و امری که در قالب فرهنگی است، دید. کتاب از زاویه‌های مختلف پایه معرفی فرهنگ است. کتاب حلقه ارتباطی فرهنگ یک کشور با فرهنگ کشورهای دیگر است. همه تمدن‌ها و فرهنگ‌ها به کتاب متصل می‌شوند و هیچ علم و فرهنگی نیست که از کتاب ارتزاق نکند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سپس بیان کرد: نمایشگاه کتاب نمایشگاه همه ملت است. کتاب مبدا خیزش‌ها و بعثت‌های تمدنی است. همه اتفاق‌های ملی با کتاب آغاز می‌شود. تمدن‌ها و بعثت‌ها ریشه در کتاب دارند. بعثت نبوی با کتاب آغاز شده است. همین‌طور بعثت بشری نیز با کتاب آغاز می‌شود. کتاب حلقه اتصال ملت و تمدن است.
صالحی افزود: کتاب بسامد فرهنگ و تمدن ایران است. ایران را با مثنوی، حافظ و دیوان شمس می‌شناسند، ملت‌های دیگر را نیز با کتاب‌های‌شان می‌شناسند. کتاب سرمایه ماندگار ملت‌هاست. معادن و نفت تمام می‌شود و آن‌چه باقی می‌ماند کتاب است. کتاب حلقه دائمی تمدن فرهنگی جامعه است. خوشبختانه انقلاب اسلامی در این زمینه گام‌های موثری برداشته است. ۴۰ سال از عمر انقلاب می‌گذرد که طی این ۴۰ سال حدود یک میلیون و ۲۳ هزار عنوان کتاب در کشور ما چاپ شده که ۶۸ هزار عنوان چاپ اول بوده است. از یک میلیون و ۲۳۰ هزار عنوان کتاب، ۹۶۰ هزار کتاب تالیفی و ۲۷۰ هزار کتاب ترجمه بوده است. ایران اسلامی در ۴۰ سال گذشته جریان پرشتاب تولید فرهنگ را طی کرده است که در حوزه شعر و رمان قابل توجه است و تنوعات موضوعی در تولیدات دیده می‌شود. بیشترین رقم تولیدی در حوزه شعر و داستان و نمایشنامه بوده است. ۲۵۶ هزار عنوان که ۱۴۵ هزار عنوان آن چاپ اول است در حوزه ادبیات بوده که نشان می‌دهد کشور ایران کشور شعر، قصه و داستان است. ملت با شعر زنده‌اند و با داستان زندگی خود را به دیگران منتقل می‌کنند. در حوزه کودک و نوجوان نیز ظرفیت قابل توجهی در حوزه نثر داریم. ۱۷۵ هزار عنوان در حوزه کودک و نوجوان است.
او در ادامه اظهار کرد: در این ۴۰ سال بخش خصوصی نشر فعال و فعال‌تر شده است. ناشرانی که بیش از ۳۰۰ کتاب چاپ کرده‌اند ناشران خصوصی هستند که نشان‌دهنده این است که جریان نشر در ایران پرتکاپوست. جریان نسر خصوصی ایران رو به فعالیت بیشتر و متکامل است.
وزیر ارشاد سپس با اشاره به کم بودن سرانه کتابخوانی در کشورمان، گفت: ارتقای کتابخوانی فقط بر عهده یک نفر و وزارت ارشاد نیست بلکه باید حاکمیت، دولت و ملت برای ارتقای سرانه کتابخوانی تلاش کنند. اگر به کمک این موضوع نیایند مخاطرات جدی را در پیش رو خواهیم داشت. ما نیاز به یک عزم جدی در رسانه، حاکمیت و ملت داریم. اگر بحران آب را درک می‌کنیم، بحران کتاب نخواندن کمتر از بحران آب نیست و باید آن را درک کنیم.
سیدعباس صالحی با اشاره به وضعیت اقتصاد نشر گفت: وضعیت نشر در بخش خصوصی مایه مباهات است و این‌که رانت دولتی کمتر می‌شود مایه خوشحالی است اما باید نشر خصوصی را جدی‌تر گرفت. باید اشتغال در عرصه فرهنگ و کتاب را جدی بگیریم، همان‌طور که اشتغال در کارخانه‌های اقتصادی مهم است باید در کارخانه‌های فرهنگی نیز مهم باشد و نباید فضای تولید فرهنگ را دست کم بگیریم، فضایی که می‌تواند عاشقانه باشد. اگر فضای اشتغال در کارخانه‌ها معیشتی است، فضای اشتغال در عرصه فرهنگ عاشقانه است و نباید آن را دست کم بگیریم.
وزیر ارشاد سپس با اشاره به امنیت حوزه نشر، اظهار کرد: نشر هم در حوزه اندیشه باید آزاد باشد و هم در حوزه توزیع و عرضه کتاب. ما گرفتار اختلالاتی در این بخش هستیم و باید به سهم خود از آن محافظت کنیم و اجازه ندهیم جریان انسدادگرایی، آزادی و امنیت را در حوزه نشر محدود کند و به چیزهایی که می‌خواهد برسد.
او افزود: در کنار امنیت آزادی اندیشه نیاز به امنیت عرضه نیز داریم. همان‌طور که قاچاق کتاب بدتر از قاچاق بنزین و ارز است. قاچاق بنزین به بخشی از اقتصاد ضربه می‌زند اما قاچاق کتاب اندیشه را غارت می‌کند و عشق به تالیف و نشر را از بین می‌برد. باید امنیت اقتصادی در حوزه نشر جدی گرفته شود.
محسن جوادی - معاون فرهنگی وزیر ارشاد - نیز در این مراسم اظهار کرد: تقارن نمایشگاه با اعیاد شعبانیه را به فال نیک میگیریم. ایران سرزمین کتاب و شعر است. مردمان ایران کتاب‌دوست و اهل شعر و ادب هستند و مفهوم شهر و ادب دانایی و عشق است.
او افزود: امیدوارم با استقبالی که از نمایشگاه کتاب می‌شود میراث جاویدان سرزمین ما یعنی شعر و ادب احیا شود و نام ایران با کتاب و شعر در حافظه تاریخی جهان ماندگار شود.
جوادی خاطرنشان کرد: امیدواریم شاهد حضور چهار میلیون بازدیدکننده باشیم و هرساله بر میزان بازدیدها اضافه شود و به جایی برسیم که کل جمعیت ایران از نمایشگاه دیدار داشته باشند.
ولدان ووکو سایوویچ - وزیر فرهنگ و اطلاعات صربستان - هم در مراسم افتتاحیه سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اظهار کرد: کشور صربستان کشوری مرزی است و در مرز قطب شرق و غرب قرار دارد. مرز پر از فرهنگ و تماس با سایر کشورهاست. من در کشور ایران با وجود مسافت جغرافیایی و اختلافات مذهبی احساس خارجی بودن نمی‌کنم. من احترام خود را به این کشور که سرشار از میراث بزرگ ادبی جهان است، اعلام می‌کنم. کشور ایران میراث ادبی بزرگی را تولید کرده است و بر کشورهای دیگر تاثیر گذاشته است.
او با اشاره به روند جهانی شدن در کشورها، گفت: جهانی شدن تمام کشورها را تحت تاثیر خود قرار داده و به دنبال این است که مردم جهان را متحد کند اما ما معتقد هستیم که جهان باید موزائیکی از فرهنگ‌ها باشد. ما می‌خواهیم جزئی از این جهان متحد باشیم اما خودمان باشیم. فکر می‌کنم در ایران نیز چنین نگرش‌هایی وجود داشته باشد.
وزیر فرهنگ صربستان سپس اظهار کرد: موانع سیاسی مانع از شناخت بهتر از یکدیگر می‌شود. حضور در این مراسم فرهنگی باعث شناخت و آشنایی با دیگر فرهنگ‌ها می‌شود. زمانی که ایران به نمایشگاه کتاب صربستان آمد غرفه آن‌ها توجهات زیادی را به خود جلب کرد. اکنون صربستان نیز این فرصت را دارد که تولیدات خود را ارائه دهد.
همچنین آمال حشانه - معاون وزیر فرهنگ تونس - در سخنانی از حضور شهر تونس به عنوان شهر میهمان در نمایشگاه کتاب تهران ابراز خوشحالی کرد و گفت: این فرصتی است برای ما تا فرهنگ غنی تونس را به نمایش بگذاریم و با فرهنگ و ادب کشورهای مختلف به تبادل فرهنگی بپردازیم. بی‌شک این ارتباط و تعامل باعث پیشرفت کشورها و فرهنگ‌ها می‌شود.
او افزود: ما می‌خواهیم در این نمایشگاه چهره واقعی‌ای از تونس به نمایش بگذاریم. کشور تونس و کشور ایران از سایر فرهنگ‌ها با آغوش باز استقبال می‌کنند. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در دانشگاه تونس تدریس می‌شود و از آن به عنوان قانونی یاد می‌شود که از مشارکت‌های فرهنگی حمایت می‌کند.
حشانه با ارائه گزارشی از فعالیت‌های فرهنگی کشور تونس، اظهار کرد: برنامه‌ای برای برپایی شهری داریم که قطب آثار ادبی از سراسر جهان شود و در آینده نزدیک به پایتخت فرهنگی این کشور تبدیل شود.
در مراسم افتتاحیه سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ناشران برتر سال 1396 در بخش خصوصی و غیرخصوصی تقدیر شد و ناشران برتر به این شرح اعلام شدند:
بخش بزرگسال خصوصی تهران: انتشارات نی و سفیر اردهال
بخش بزرگسال خصوصی شهرستان: کتابستان معرفت و نشر شهید کاظمی
ناشران بزرگسال غیرخصوصی در تهران: سوره مهر
ناشران کودک و نوجوان بخش خصوصی در تهران: انتشارات قدیانی و انتشارات افق. انتشارات فنی ایران نیز در این بخش شایسته تقدیر شناخته شد.
ناشران کودک و نوجوان بخش خصوصی شهرستان: انتشارات براق
ناشران کودک و نوجوان بخش غیرخصوصی در تهران: انتشارات مدرسه
سی و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب با شعار «نه به کتاب نخواندن» از ۱۲ تا ۲۲ اردیبهشت‌ماه در مصلای امام خمینی (ره) برپا می‌شود.
