چرا خمیازه می‌کشیم؟

 خمیازه یک بازتاب غیرارادی عصبی است که در آن، ابتدا به طور هم زمان وارد کردن هوا به درون ریه ها و کشیده شدن پرده گوش رخ می دهد و به دنبال آن، بازدم اتفاق می افتد.خمیازه

خمیازه کشیدن یک واکنش طبیعی بدن است که در ظاهر طبیعی و ساده به نظر می رسد. این در حالی است که این واکنش پیچیده تر از آن چیزی است که اکثر افراد تصور می کنند. بر خلاف پلک زدن که برای تر کردن چشم ها اتفاق می افتد و عطسه کردن که محرک ها را از بینی خارج می کند، عملکرد خمیازه واضح نیست و تا کنون دلایل مختلفی برای وقوع این واکنش بدن تشریح شده است.

دکتر اندرو گالوپ (Andrew Gallup) یکی از محققانی است که روی خمیازه مطالعه داشته و عنوان می کند که این واکنش تا کنون به طور جدی بررسی نشده است. چرا که اغلب افراد آن را بی فایده می دانند.

تا کنون تصور بر این بوده که خمیازه به عنوان هشداری از طرف بدن است و اعلام می کند که بدن نیاز به استراحت دارد یا این که هوشیاری آن در حال کاهش است. اما تحقیقات دکتر گالوپ، این واکنش بدن را مهم تر ارزیابی کرده و عنوان می کند که خمیازه از گرم شدن بیش از حد مغز جلوگیری می کند.

به منظور درک فرآیند خمیازه، دکتر گالوپ ابتدا روند آن را این گونه شرح می دهد:"خمیازه نوعی باز شدن بسیار زیاد فک ها، ورود مقدار زیادی هوا به بدن و سپس بسته شدن سریع تر فک ها همراه با خروج هوا است."

کشیده شدن فک ها مانند کشیدن دیگر اعضای بدن، گردش خون را در آن منطقه افزایش می دهد. گردش خون مسئله ی بسبار مهمی در تنطیم جریان و دمای خونی است که به مغز وارد می شود و این دو مورد وظیفه ای اصلی در تنظیم دمای کلی بدن را بر عهده دارند.

دکتر گالوپ می گوید با وجود این که انسان ها موجوداتی خون گرم هستند و دمای بدن و مغز آنها همیشه در محدوده ای ثابت قرار دارد، اگر دمای مغز را به صورت لحظه ای رصد کنیم، متوجه نوساناتی در آن می شویم. او در ادامه می گوید که خمیازه کشیدن موجب کاهش دمای خونی می شود که به سمت مغز در حرکت است و این خون خنک تر، از گرم شدن بیش از اندازه مغز جلوگیری می کند.

دکتر گالوپ در سال ۲۰۰۷ آزمایشاتی انجام داد و در آنها بسته های سرد یا گرمی را به دستان افراد می داد و مشاهده کرد که بسته های سرد باعث کاهش خمیازه در افراد می شدند. در تحقیقی که اخیرا انجام شده نیز، این پروفسور افراد را در شهرهای گرم و سرد و در فصل های زمستان و تابستان مورد آزمایش قرار داده و متوجه شده است که فصل و دمای هوا، تاثیر مستقیمی بر نرخ خمیازه کشیدن افراد دارد.

با توجه به این نتایج، می توان دلیل خمیازه کشیدن قبل از خواب و ابتدای بیداری را نیز تفسیر کرد. در این زمان ها بدن انسان در معرض تغییرات جدی دمایی است و به احتمال زیاد نیاز به عاملی برای تنظیم این دما دارد. قبل از خواب، بدن دچار افت دمایی می شود و به احتمال زیاد این افت دمایی به کمک خمیازه اتفاق می افتد. در اولین ساعات بیداری نیز دمای بدن در حال افزایش است که خمیازه می تواند آن را کنترل کند.

یک نظریه ی دیگر که به نوعی رد شده است، عنوان می کند که خمیازه کشیدن به منظور ورود اکسیژن بیشتر به بدن اتفاق می افتد. دکتر گالوپ این نظریه را کاملا رد و عنوان می کند بدلیل آن که در حین خمیازه کشیدن مقدار زیادی هوا وارد بدن می شود، افراد تصور می کنند که این عملی برای کمک به تنفس است. در صورتی که این گونه نیست و طی آزمایشات انجام شده، افرادی که نیاز بیشتری به اکسیژن داشتند، بیش از بقیه ی افراد به خمیازه نیاز پیدا نکردند. به علاوه، ورزش کردن یکی از فعالیت هایی است که نیاز بدن به اکسیژن را افزایش می دهد و شما هیچ گاه ورزشکاری را نمی بینید که در حال فعالیت سنگین و نیاز زیاد به اکسیژن، خمیازه بکشد!

نظریه ی دیگر، این واکنش را یک عمل اجتماعی می داند و عنوان می کند که جانورانی مانند انسان ها و میمون ها که به صورت اجتماعی زندگی می کنند، این عمل را بیشتر انجام می دهند. البته اثبات هایی نیز برای این قضیه وجود دارد. دکتر گالوپ نیز عنوان می کند که مسری بودن خمیازه می تواند دلیل این نظریه باشد. مسری بودن خمیازه به حدی است که اگر کسی را ببینید که این عمل را انجام می دهد یا صدای آن را بشنوید یا حتی به آن فکر کنید، ممکن است خمیازه بکشید.

از طرفی تعداد جانورانی که به صورت مسری خمیازه می کشند بسیار کمتر از جانورانی است که به دلایل فیزیولوژی این عمل را انجام می دهند و مسری بودن را نمی توان دلیل اصلی این عمل دانست.

صرف نظر از دلیل خمیازه کشیدن آن چه که مسلم است این واکنش عملی لذت بخش برای بدن است و از آنجا که جانوران قبل تر از ما مانند میمون ها نیز این عمل را تکرار می کرده اند، می توانیم به مفید بودن این واکنش طبیعی ایمان داشته باشیم.