خطر بازگشت رکود به بازار مسکن

بازار مسکن تهران در مسیر تحرک نسبی از طریق افزایش سهم فروش واحدهای قدیمی‌ساز قرار دارد؛ این در حالی است که بالا بردن پیش از موعد رقم قیمت پیشنهادی از سوی برخی فروشندگان در این بازار خودنمایی می‌کند.

 در آبان ماه سال جاری افزایش ۱۸.۵ درصدی معاملات مسکن شهر تهران در حالی رقم خورده که بخش قابل توجهی از این رشد نسبی مربوط به سوق یافتن بازار مسکن به سمت واحدهای قدیمی‌ساز برای غلبه بر صعود ملایم قیمت‌ها بوده است؛ بنابراین اگر فروشندگان اقدام به دستکاری روند طبیعی بازار کنند خطر رکود تورمی، آینده بازار مسکن را با تهدید مواجه می‌کند. با این وجود بررسی‌ها حاکی از آن است بعضی فروشندگان به دنبال دریافت نشانه‌های پیش‌رونق مسکن، رقم قیمت پیشنهادی را بالا برده‌اند که این تصمیم می‌تواند تعادل این بازار را به هم بریزد.

بعد از آن‌که آبان ماه ۱۳۹۵ فروش واحدهای کمتر از ۵ سال ساخت ۱.۴ درصد نسبت به سال ۱۳۹۴ کاهش یافت، در آبان ماه امسال نیز شاهد افت سهم درصد واحدهای نوساز در بازار خرید و فروش مسکن شهر تهران بودیم؛ به طوری که سهم واحدهای کمتر از ۵ سال کاهش ۵ درصدی را نسبت به ماه مشابه سال قبل تجربه کرد.

در مقابل به سهم فروش واحدهای با قدمت ۶ تا ۱۰ سال ۰.۷ درصد، واحدهای ۱۶ تا ۲۰ سال ۴.۳ درصد و واحدهای بیش از ۲۰ سال ۱.۹ درصد افزوده شده است. به طور کلی در آبان ماه امسال واحدهای ۶  سال به بالا ۵۲.۸ درصد از کل معاملات را به خود اختصاص دادند؛ در حالی که سال گذشته این سهم ۴۷.۸ درصد بود.

این نمایه می‌تواند حاکی از آن باشد که قیمت مسکن با این‌که در مسیر صعود ملایم قرار گرفته هنوز با سقف توان تقاضای مصرفی فاصله دارد و به همین جهت مشتریان بالقوه بازار مسکن برای جا نماندن از مسیر رشد قیمت اقدام به خرید واحدهای قدیمی‌ساز می‌کنند. در این معادله دو سر برد، بخش تقاضا نیز می‌تواند منتفع شود؛ به شرطی که در دام رشد لجام‌گسیخته‌ی قیمت گرفتار نشود. بخصوص این‌که کارشناسان می‌گویند با توجه به مازاد ۴.۷ میلیونی مسکن در کل کشور، این بخش شرایط رونق دهه‌های گذشته را ندارد.

طی پنج سال گذشته به دلیل این‌که معمولا بازار مسکن نسبت به سه بازار رقیب یعنی طلا، بورس و دلار، بازدهی کمتری داشته از تقاضای سوداگری خالی شده است. اما نشانه‌های ورود سفته‌بازان برای غلبه  بر تورم از طریق  خرید دارایی‌های ثابت دیده می‌شود. دریافت اطلاعات از واسطه‌های ملکی حاکی از آن است که با توجه به بالا رفتن قیمت پیشنهادی و پایین آمدن رقم تخفیف، بازار مسکن آماده‌ی دست‌اندازی توسط سرمایه‌گذاران غیرمصرفی است.

طبق گزارش بانک مرکزی، تعداد معاملات مسکن شهر تهران در آبان‌ماه ۱۴ هزار و ۸۰۰ واحد بود که نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۸.۵ درصد رشد نشان می دهد. متوسط قیمت نیز متری ۴ میلیون و ۸۹۰ هزار تومان بود که نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۰.۹ درصد افزایش یافته است. مطابق معمول واحدهای کمتر از ۵ سال ساخت با سهم ۴۷.۲ درصد بیشترین فروش را داشتند اما سهم مذکور در مقایسه با آبان ماه سال قبل ۵ درصد کمتر شده است.

در این بین واحدهای ۶۰ تا ۷۰ متر با سهم ۱۴.۸ درصد از کل معاملات بالاترین سهم را داشتند. به دنبال آن واحدهای ۵۰ تا ۶۰ متر با ۱۳.۵ و واحدهای ۷۰ تا ۸۰ متر با ۱۳ درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در مجموع واحدهای مسکونی با سطح زیربنای کمتر از ۸۰ متر مربع ۵۰.۷ درصد از معاملات انجام شده در آبان ماه را به خود اختصاص دادند.

شرایط موجود حاکی از آن است واحدهای لوکس و نیمه لوکس هنوز با کسادی بازار مواجهند و رونق معاملات مسکن این بار قرار است از سمت قشر متوسط با خرید واحدهای کوچک و میان متراژ انجام شود. بر این اساس بخش عرضه می‌تواند تمرکز خود را برای ساخت در متراژهای ۵۰ تا ۱۰۰ متر قرار دهد. اما شواهد نشان می‌دهد با این‌که ۷۰ درصد معاملات مربوط به واحدهای کمتر از ۱۰۰ متر است، ۷۰ درصد پروانه‌های ساختمانی برای تولید واحدهای بیش از ۱۰۰ متر صادر می‌شود.