چنارهاي وليعصر درحال فراموشي و نابودي!

 نام خيابان وليعصر با چنارهاي كهنسالش پيوند خورده است؛ پيوندي ناگسستني كه براي رهگذران اين خيابان يك نوستالژي است.چنارهاي وليعصر نيز مانند صدها نوستالژي ديگر درحال فراموشي و البته نابودي است. از 60 هزار چنار اين خيابان كمتر هفت هزار اصله باقي‌مانده است.

ثبت ملي، ناجي چنارهاي وليعصر نشد

وليعصر، تنها يك خيابان نيست بلكه ميراث ملي محسوب مي‌شود. سال 91 آسفالت و چنارهاي اين خيابان ثبت ملي شد اما ثبت ملي وليعصر، ناجي چنارهاي آن نشد و كارگران همچنان مشغول قطع درختان هستند. اين روزها چنارهاي وليعصر به درد خشكي مبتلا شده‌اند. پس از خشك شدن نيز بلافاصله شهرداري آن‌ها را به‌بهانه پرخطر بودن قطع مي‌كند. خشكي چنارهاي اين خيابان به‌دليل نمك‌پاشي‌ و آبياري با فاضلاب، سنگ‌كاري‌هاي پاي درختان و ساخت و سازهايي که نزدیک پیاده‌راه‌ها درحال انجام است و از پایین ریشه درخت‌ها را قطع می‌کند و از بالا مانع رسیدن نور و هوا به درختان می‌شود، رخ مي‌دهد. شب‌ نيز زمان رقص اره شهرداري بر تن چنارهاي وليعصر است. صبح كه مي‌شود، ديگر اثري از آن چنارهاي كهنسال و قديمي وجود ندارد؛ گويا هيچ‌گاه در آن سمت خيابان، چناري وجود نداشته است.

ادعايي واهي

هرازچندگاهي صداي فعالان محيط‌زيست و رسانه‌ها در اعتراض به قطع چنارهاي وليعصر بلند مي‌شود و هربار شهرداري، توجيه جديدي براي قطع آن‌ها مطرح مي‌كند. اما به تازگي مديران شهرداري، تعداد نهال‌هاي چنار كاشته شده در اين خيابان را بيش از آنچه كه خشك و قطع شده است، بيان كرده‌اند. شهرداري مدعي است بيش از سه هزار اصله چنار در خيابان وليعصر غرس كرده است. ادعايي كه اندك چنارهاي باقي‌مانده اين خيابان، خلاف آن را ثابت مي‌كنند.

سند گمشده وليعصر

شايد يكي از مهم‌ترين برنامه‌هاي حفاظت از خيابان وليعصر در دوره سوم شوراهاي شهر انجام شد. سندي در اين دوره براي حفاظت از سرمايه‌هاي ميراثي و محيط‌زيستي اين خيابان تهيه شد. در اين سند، خيابان وليعصر به‌عنوان يك راسته و گذر ميراثي، شناساسي شده و تمامي چنارها و جدارهايش مطابق قانون حفظ ميراث ملي، بايد حفظ شوند. نكته قابل توجه اينجاست كه به‌گفته برخي از اعضاي شوراي شهر، اين سند تاكنون به اجرا درنيامده و پيگيري نيز نشده است. در اين سند، طرح‌هاي كارشناسي كامل و جامعي براي حفظ جلوه‌هاي ميراثي و محيط زيستي وليعصر ارائه شده است.

طرح‌هايي كه بلاي جان چنارها شد

اجراي برخي طرح‌ها در قالب ساماندهي خيابان وليعصر و نهرهاي آن، موجب آسيب جدي به چنارهاي كهنسال خيابان شد؛ جدول‌گذاري و كف‌سازي غيراصولي كه باعث شد درختان از آب روان محروم و چنارها خشك شوند. براساس تحقيقات انجام شده ، تنها راه نجات چنارهاي وليعصر، جمع‌آوري جداول و باز گرداندن نهرها به‌صورت اوليه است. با انجام اين كار، دوباره آب در داخل جوي روان مي‌شود. همچنين براي آبياري درختان بايد از تراسبندي استفاده شود.

چنارهاي بي‌شناسنامه وليعصر!

براساس قانون حفظ و توسعه فضاهاي سبز شهري، متولي حفظ فضاي سبز شهري، باغ‌ها و درختان شهرداري‌ها هستند و مكلفند درختان را حفظ و توسعه بدهند. علاو‌ه‌بر اين شهرداري‌ها بايد براي درختان شناسنامه‌اي با اين اطلاعات كه چه تعداد درخت، چند ساله و اينكه چه نيازهاي دارند، تهيه شود. با اين كار يك تصوير روشن از داشته‌هاي زيست محيطي شهر وجود خواهد داشت. براساس همان قانون، شهرداري‌ها موظفند كه اين آمار و اطلاعات را در اختيار دستگاه‌هاي حاكميتي و نظارتي قرار دهند. براساس شواهد شهرداري تهران، تاكنون اطلاعاتي را دراين‌خصوص در اختيار سازمان محيط زيست قرار نداده است. يكي از مشكلات اين سازمان، همين مساله است؛چرا كه آن‌ها هيچ‌گونه اطلاعاتي در اين‌باره ندارند. حتي آن‌ها اطلاع ندارند كه آيا شهرداري اقدام به شناسنامه‌دار كردن درختان خيابان وليعصر كرده‌است يا خير؟خيابان وليعصر علاوه ‌بر ارزش‌هاي اكولوژيكي و محيط‌‌زيستي، بخشي از هويت تاريخي شهر تهران و كشور محسوب مي‌شود كه اهميت اين خيابان را صدچندان مي‌كند. با اتفاقاتي كه در چند سال اخير رخ داده و نابودي بسياري از اين درختان ، آلودگي هوا در اين منطقه به‌شدت افزايش يافته‌است؛ همچنين آب‌ها نيز آلوده شده‌اند. مساله‌ ديگري كه باعث نابودي درختان شده، اين است كه علاوه‌بر آسيب به تنه و شاخه‌هاي درختان به ريشه‌هاي آن‌ها نيز آسيب وارد شده است. چراكه آن‌ها را در سيمان و بتن سنگ‌فرش خيابان‌ها اسير كرده و با صدور مجوز براي گودبرداري و ساخت 30‌متر پاركينگ ، به ريشه اين درختان صدمه وارد مي‌كنند يا درختان با آب فاضلاب آبياري مي‌شوند كه با انجام اين‌گونه اقدامات، هر روز حلقه زندگي را براي درختان از روي زمين و زير زمين تنگ‌تر مي‌كنيم.

ادعاي عجيب شهرداري

اما مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران در ادعايي عجيب،چنارهاي كاشته شده در خيابان وليعصر را بيشتر از آنچه كه قطع شده است، مي‌داند.علی‌محمد مختاری در مصاحبه‌اي با تسنيم گفته است:« برای حفاظت و بهره‌برداری مناسب از درختان چنار در فضاهای سبز شهری، شهرداری تهران، با بهره‌مندی از همکاری و‌نظرات استادان و متخصصان دانشگاهی و موسسات تحقیقاتی، فعالیت‌ها و تحقیقاتی بنیادین را به منظور بررسی دقیق‌تر ناهنجاری‌های درختان چنار آغاز کرده‌است که مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان به‌‌اين شرح خلاصه کرد:

1- آزادسازی طوقه درختان به نحوی که امکان آبیاری و تنفس ریشه به بهترین نحو میسر شود.

2- بررسی طرح‌های جامع بالادست (حمل ونقل شبکه ارتباطی و ...) و انجام اقدامات پیشگیرانه و کنترلی با ملاحظات زیست محیطی جهت جلوگیری از آسیب به درختان.

3- انجام آزمایش‌های خاک‌شناسی، هیدرولوژی، تجزیه برگی و غیره به منظور ریشه‌یابی مشکلات تغذیه‌ای، مشکلات در جذب عناصر و دست‌یابی به رژیم‌های غذایی مناسب به منظور تقویت درختان.

4- انجام آزمایش‌های آسیب شناسی و فیتوپاتولوژی جهت شناسایی عوامل خسارت‌زای گیاهی (آفات و بیماری‌ها و...) و کنترل آن‌ها با روش‌های صحیح تلفیقی (IPM) به منظور کاهش استفاده از سموم شیمیایی آسیب‌رسان به محیط‌ زیست.

5- غرس درختان مقاوم و بزرگ چنار به روش‌های اصولی و به‌کارگیری سیستم‌های آبیاری مکانیزه به منظور جایگزین كردن درختان منقرض شده آلودگی هوا ، آلاینده‌های محیطی، افزایش جمعیت، مشکلات شهرنشینی، دیرزیستی درختان، قرار گرفتن در معرض تهدیدهای محیطی و تخریب‌های انسانی (وندالیسم) سبب می‌شود سالانه تعدادی از درختان چنار دچار تنش‌های شدید شده و خشک شوند. مختاري در ادامه گفت:« جلوگیری از سقوط و آسیب‌های احتمالی جانی و مالی و پیشگیری از تشدید زوال درختان و همچنین جلوگیری از انتقال و گسترش بیماری‌های گیاهی از طریق اتصال ریشه‌ها و بستر خاک، حذف درختان خشک را در محیط‌های شهری ضروری می‌سازد. به همین منظور، ادارات فضای سبز، در چارچوب وظایف و ماموریت‌های قانونی شهرداری تهران و با هدف مدیریت مناسب و استفاده بهینه از فضاهای سبز شهری و پس از اخذ مجوزهای قانونی، در ساعات غیرترافیکی و با رعایت تمامي مسائل ایمنی نسبت به حذف اصولی درختان خشک که بنا به شرایط، شامل عملیاتی چند مرحله‌ای (پانسمان ریشه‌ها و تنه‌های سالم، ضدعفونی بستر خاک و ریشه‌های مورد حمله میکروارگانیسم‌ها) اقدام می‌کنند. در سال‌های گذشته بیش از سه هزار اصله درخت چنار پنج تا هشت ساله در خیابان ولیعصر غرس شده‌اند؛ در حالی که تعداد درختان خشک شده در مقایسه، بسیار اندک بوده است».