موفقیت مذاکرات با ایران بزرگترین دستاورد دیپلماتیک قرن

 روزنامه گاردین نوشت: اگر بن بست پیش روی مذاکرات هسته ای شکسته شود, بزرگترین دستاورد دیپلماتیک قرن بیست و یکم رقم خواهد خورد و از وقوع جنگ فاجعه باری دیگر در خاورمیانه جلوگیری خواهد شد.

ˈجولین بورگرˈ نویسنده مقاله ای در این روزنامه نوشت: 20 ژوییه (29 تیر) آخرین روز مهلت شش ماهه تعیین شده برای توافق موقت هسته ای ایران است. طبق پیش بینی های یک دیپلمات غربی، دو طرف تا دقیقه 90 نفس نفس زنان هرچه در توان و چنته دارند، به خرج می رسانند تا پیش از فرارسیدن نیمه شب 20 ژوییه, بتوانند بیشترین امتیازها را از یکدیگر اخذ کنند.

وی در ادامه مقاله خود افزود: با توجه به مصالحه های طرفین در گذشته در حالی که تا پیش از آن توهمی بیش نبود, این دستاورد چندان هم دور از ذهن نمی نماید.

مذاکرات اخیر کارشناسان دو طرف در وین امیدوار کننده بود چراکه در فضایی خوش بینانه جریان داشت. تا به این مرحله از کار، شروط سند نهایی توافقنامه مشخص و تبیین شده و طرح کلی مواضع اولیه هم ریخته شده است.

مرحله سخت کار از 12 مه (22 اردیبهشت) شروع می شود که در آن تاریخ روسای هیئتهای مذاکره کننده تشکیل جلسه خواهند داد تا زبانی مشترک برای تنظیم پیش نویس توافق نهایی مشخص نمایند.

اگر این مرحله از کار هم با موفقیت انجام شود, بزرگترین دستاورد دیپلماتیک قرن بیست و یکم رقم خواهد خورد و بن بست عمیقی را که سالهاست خاورمیانه را با وقوع یک جنگ فاجعه بار دیگر تهدید می کند, خواهد شکست.

روزنه امید اینجاست که هر دو طرف متعهد به ˈطرح اقدام مشترکˈ شده اند که ماه نوامبر (آبان) گذشته به توافق طرفین رسید .

به حکم این توافق ایران موافقت کرده است تولید اورانیوم را در مقیاس متوسط غنی سازی 20 درصدی متوقف کند. این فوریترین مرحله کار برای تولید یک سلاح کشتار جمعی است.

ایران می گوید که نیمی از 209 کیلوگرم اورانیوم موجود خود را در زمان توافق موقت رقیق کرده و به خلوص 5 درصد رسانده است و نیمه دیگر را هم ظرف سه ماه آینده به اکسید تبدیل خواهد کرد که غنی ساختن آن در مقیاس سوخت بمب اتمی کار دشواری است.

به موازات آن طبق تایید ایران, این کشور همه اقساط 2/4 میلیارد دلاری را که در طبق توافق موقت هسته ای آزاد شده دریافت کرده است.

این ثروت بادآورده, دستاورد عظیم سیاسی ˈحسن روحانیˈ است.

روحانی با این دستاورد, مجددا در فرآیند مذاکرات دست به سرمایه گذاری موثر می زند.

او با اتکا به همین دستاورد، منتقدان تندروی خود را متهم می کند که منافعشان در گرو تحریمهاست و به همین دلیل هم مقابل هر پیشرفتی در راه لغو تحریم ها می ایستند.

این بحث در داخل کشور از مبنایی محکم و پشتوانه حمایت مردمی برخوردار است زیرا بار سنگین فشار تحریمها بر گرده لایه های میانی جامعه تحمیل شده است .

ˈمحمد جواد ظریفˈ وزیر امور خارجه هم هفته گذشته در یادداشتی در نشریه ˈفارین افیرزˈ (امور خارجی) به این نکته اشاره کرد که ˈپیشرفت سریع و دور از انتظاری در مذاکرات بدست آمده است ˈ.

وی در این یادداشت بار دیگر بر تعهد دولت روحانی بر منع تولید سلاح هسته ای و حتی معلق گذاردن این برنامه تاکید کرد .

ظریف در این یادداشت افزود ˈدولت ایران حتی بر این عقیده است که داشتن سلاح اتمی برای امنیت و جایگاه و نقش ایران در منطقه و اهتمام ایران برای استیلای استراتژیک در خلیج فارس هم مضر است چرا که واکنش اجتناب ناپذیری به دنبال خواهد داشت و امتیازهای متعارف نظامی ایران را هم محدود خواهد ساختˈ .

روزنه دیگر امید , پیشرفت کار در مورد موضوع نیروگاه آب سنگین اراک است, یعنی موضوعی که تا چند ماه قبل معامله شکن قلمداد می شد و امروز قابل حل شده است.

ایرانیها علامت داده اند که این نیروگاه در دست احداث را مجددا طراحی می کنند.

با طراحی مجدد نیروگاه, پلوتونیومی در آن تولید خواهد شد که کمتر قابل تبدیل شدن به مقیاس قابل استفاده برای سوخت سلاح اتمی است. در طراحی جدید, از اورانیوم غنی شده به جای اورانیوم طبیعی استفاده و یا محصولی با قدرت کمتر تولید خواهد شد و شاید هم به اندازه ای بسیار محدود از هردو محصول تولید شود.

نکته مهم در این سازش، عزم جدی هر دو طرف برای مصالحه و توافق است.

اما یک نکته انحرافی هم در روند کار وجود دارد.

اجزاء هولناک مذاکرات قابل جابجا شدن اند.

ایران در حال حاضر 19هزار سانتریفیوژ دارد.

طبق اعلام ˈموسسه علوم و امنیت بین المللˈ, ایران برای آنکه نگرانیهای غرب را مرتفع سازد و ثابت کند که ظرف مهلت شش ماه به مرحله ˈبرک آوت ˈ نخواهد رسید, می آید و از تعداد سانتریفیوژهایش می کاهد و آن را به 6 هزار دستگاه می رساند.

مرحله ˈبرک آوتˈ مرحله ای است که طی آن ایران با خارج کردن بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی شروع به ورود به مسابقه ساخت سلاح می کند و همزمان اولین کلاهک اتمی اش را هم تکمیل می کند .

البته دولت ایران برای راضی کردن مخاطب داخلی جهت کاستن از تعداد سانتریفیوژهایش کار سختی پیش رو دارد.

نقطه کلیدی کار هم همین جاست.

برای رفع این نقیصه, روحانی و ظرف باید به مخاطب داخلی تضمین دهند که ولو آنکه متعهد به الزاماتی در توافق هسته ای شده اند , اما برنامه هسته ای ایران همچنان پویا و رو به پیشرفت است.

برنامه هسته ای, مظهر دستاوردهای ملی و پیشرفت و تجدد (مدرنیته ) ایران است .

حصول توافق و رفع نگرانیهای غرب در خصوص عدم اشاعه سلاحهای کشتار جمعی , مستلزم آن است که کار عظیم دیپلماتیک تا قبل از 20 جولای انجام گیرد.