شناسایی بی‌شناسنامه‌ها

 موضوع بالابودن تعداد فاقدان شناسنامه در سیستان‌وبلوچستان، این روزها بیشتر از قبل داغ شده است. برخوردهای صورت‌گرفته در ماه‌های گذشته با مهاجران بلوچ فاقد شناسنامه حاشیه استان البرز و انتشار خبرهایی درباره وجود صدها دختر و پسر بی‌شناسنامه محروم از تحصیل در استان سیستان‌و‌بلوچستان، ازجمله مواردی بود که باعث شده موضوع بی‌شناسنامه‌ها، بیش‌ازپیش بر سر زبان‌ها انداخته شود.

با گسترش مهاجرت روستاییان فاقد شناسنامه سیستان‌و‌بلوچستان به شهرهای مختلف کشور، عملا بر مشکلات زندگی آنها افزوده شده است. نداشتن شناسنامه باعث شده بسیاری از این افراد و فرزندانشان از حق دسترسی به خدمات رفاهی، درمانی و تحصیلی محروم باشند.

به‌همین‌دلیل، برخی از آنها با وجود توانمندی‌های بالقوه‌ای که دارند به‌دلیل درآمد حداقلی و عدم امکان استفاده از حقوق شهروندی، برای اقامت به حاشیه شهرها روی می‌آورند. همه این مسائل باعث شد که چندی قبل، گروهی از فاقدان شناسنامه بلوچ ساکن استان البرز، در مقابل مجلس ایران جمع شوند و با خواندن سرود ‌ای ایران، ضمن تأکید بر هویت ایرانی خود از نمایندگان مجلس بخواهند که فکری برای هزاران بی‌شناسنامه سیستان‌و‌بلوچستانی کنند. در همین حال نماینده مجلس ایران از تلاش‌های تازه‌ای برای برداشته شدن موانع صدور شناسنامه و تعیین هویت صدها بی‌شناسنامه سیستان و بلوچستانی خبر می‌دهد.

فاقدان شناسنامه ایرانی، شناسایی می‌شوند
چندی پیش بود که نماینده ایرانشهر و سرباز در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد؛ بر‌اساس اطلاعاتی که در اختیار او قرار گرفته است، حدود صدهزار فاقد شناسنامه در سیستان‌وبلوچستان وجود دارند که در طی دهه‌های گذشته به دلایل مختلف تاریخی و فرهنگی اقدام به اخذ شناسنامه نکرده‌اند و امکان گرفتن شناسنامه در شرایط فعلی هم برای آنها با مشکلاتی همراه است. بااین‌حال، در روزهای گذشته، استاندار سیستان‌و‌بلوچستان با اشاره به شناسنامه‌دارشدن 6 هزار نفر از فاقدان شناسنامه در فاصله بین سال‌های 92 تا 95 اعلام کرده که در سه سال اخیر، ۲۲ هزار شناسنامه برای فاقدان صادر شده است. وجود این آمار ضدونقیض نشان می‌دهد که همچنان تعداد زیادی از فاقدان شناسنامه در استان شناسایی نشده‌اند. در همین راستا، محمد‌نعیم امینی‌فرد، نماینده ایرانشهر و سرباز در گفت‌وگو با «وقایع‌اتفاقیه» با اعلام این خبر که در جلسه اخیر سازمان ثبت احوال کشور با نمایندگان مجلس مقرر شد تا تعاملات سازنده‌ای برای شناسایی و تعیین هویت هزاران فاقد شناسنامه در استان سیستان‌و‌بلوچستان صورت بگیرد، گفت: بسیاری از فاقدان شناسنامه به‌دلیل مشکلاتی که وجود دارند، احتمالا برای تشکیل پرونده مراجعه نمی‌کنند؛ به همین دلیل باید هر چه سریع‌تر موانع موجود بر سر راه شناسایی این افراد، آمار واقعی آنها و همچنین مشکلاتی که برای اخذ شناسنامه وجود دارد با تعامل بین نمایندگان و مسئولان استان برطرف شود. امینی‌فرد ادامه داد: در جلسه‌ای که دوم اسفند با ریاست سازمان ثبت احوال کشور برگزار کردیم، مقرر شد معاون واحد اسناد هویتی سازمان ثبت احوال کشور، سفری را به زاهدان داشته باشد و با نمایندگان هم تعامل برقرار شود تا دراین‌باره به یک جمع‌بندی برسیم. این نماینده مجلس با اشاره به اینکه بر‌اساس گزارش ارائه‌شده ازسوی سازمان ثبت احوال سیستان‌وبلوچستان درمدت سه سال گذشته، حدود چهار هزار خانوار فاقد شناسنامه تعیین هویت شده‌اند، ادامه داد: در جلسه‌ای که برگزار شد، ریاست سازمان ثبت احوال استان سیستان‌و‌بلوچستان گزارشی را ارائه کردند که بر‌اساس این گزارش، در سه سال اخیر تعداد قابل‌توجهی از پرونده‌های فاقدان شناسنامه این استان، تعیین تکلیف و منجر به رأی شده‌اند. طبق این گزارش، حدود چهار هزار خانوار (یعنی چیزی در حدود 12 هزار نفر) در این مدت تعیین هویت شده‌اند و بالای 86 تا 90 درصد واجد صلاحیت برای دریافت شناسنامه شده‌اند.

آمارهای متفاوت از تعداد بی‌شناسنامه‌های سیستان‌وبلوچستان
امینی‌فرد اضافه کرد: آن‌طور که ریاست سازمان ثبت احوال سیستان‌و‌بلوچستان در گزارش خود اظهار کردند، تعداد زیادی از افراد فاقد شناسنامه برای تشکیل پرونده مراجعه نمی‌کنند و دلایل آن باید شناسایی شود. بااین‌حال، آن‌چنان‌ که این نماینده مجلس می‌گوید، تعداد افرادی که فاقد شناسنامه هستند و به دفاتر نمایندگان استان مراجعه می‌کنند، بسیار بیشتر از آماری است که ثبت احوال سیستان‌و‌بلوچستان ارائه می‌کند. امینی‌فرد با اشاره به اینکه آمارهایی که در اختیار نمایندگان قرار گرفته، چیزی حدود صد هزار نفر فاقد شناسنامه در استان را نشان می‌دهند، گفت: آماری که به ما به‌عنوان نمایندگان مراجعه می‌کنند، تعداد بالایی را نشان می‌دهند که اگر این گزارش ثبت احوال سیستان‌و‌بلوچستان درست باشد، همچنان تعداد قابل‌توجهی از افراد فاقد شناسنامه برای تشکیل پرونده به مراکز تعیین هویت مراجعه نمی‌کنند. او ادامه داد: پیشنهاد ما در جلسه‌ای که برگزار شد، این بود که دفاتر ثبت در استان برآورد دقیقی از تعداد فاقدان شناسنامه داشته باشند چون این آمار تعیین تکلیف‌شده با آمار کسانی که ما در دفاترمان به‌عنوان مراجعه‌کننده داریم، همخوانی ندارد.

پیشنهادی برای حل مشکل اتباع خارجی
این نماینده مجلس تأکید کرد: خیلی از افراد هم هستند که عملا امکان تشکیل پرونده را ندارند. مرد تبعه خارجی‌ای که همسرش ایرانی است، به شرطی می‌تواند پرونده برای صدور شناسنامه تشکیل دهد که به کشور خودش مراجعه کند و به طریق رسمی مجددا پاسپورت و ویزا دریافت کند و داخل کشور شود. درصد زیادی از این افراد از این کار ناتوانند. او با ذکر این نکته که کشورهای افغانستان و پاکستان بیشترین آمار ازدواج با زنان ایرانی در منطقه سیستان‌و‌بلوچستان را دارند، گفت: باید این طرح در قالب مصوبه‌ای در شورای امنیت کشور بررسی شود تا کنسولگری‌های این کشورها برای تأیید هویت فرد خارجی کفایت کند و این افراد به‌دلیل مشکلاتی که دارند، مجبور به خروج از کشور نباشند. این مسئله اگر انجام شود، گام مهمی در صدور هویت کسانی که همسر تبعه خارجی دارند، برداشته می‌شود. این نماینده مجلس همچنین درباره رسیدگی به وضعیت افراد فاقد شناسنامه‌ای که به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند، گفت: در این مورد، آمار و اطلاعات دقیقی در دست نداشتیم اما اگر مورد مشخصی وجود دارد که مراجعه کرده‌اند و پرونده تشکیل داده‌اند یا تأیید هویتشان آمده اما صدور شناسنامه به تعویق افتاده، از آنها می‌خواهیم به دفاتر نمایندگان استان سیستان‌و‌بلوچستان در تهران مراجعه کرده و مشکلشان را مطرح کنند تا پیگیری‌های لازم انجام شود.

مصوبه‌ای برای حمایت تحصیلی از افراد فاقد مدارک هویتی
در همین حال، چندی پیش هیأت‌دولت به استناد اصل «138» قانون اساسی، طرحی را تصویب کرد که به موجب آن همه افراد فاقد مدارک هویتی از حق تحصیل برخوردار می‌شوند. حق برخورداری از امکان تحصیل در مقاطع آموزشی مختلف از بسیاری از بی‌شناسنامه‌ها سلب شده است. درهمین‌راستا، در مصوبه اخیر هیأت وزیران، برای افراد لازم‌التعلیم فاقد مدارک هویتی، کارت «حمایت تحصیلی» صادر می‌شود تا حق آموزش و تحصیل از آنها سلب نشود. بر‌اساس این مصوبه، وزارت کشور موظف شده است با هماهنگی وزارت آموزش‌وپرورش دستورالعمل صدور کارت حمایت تحصیلی را به فرمانداری‌ها ابلاغ کند. همچنین سازمان ثبت احوال کشور مکلف است تا با زمانبندی مشخص، اقدامات قانونی لازم را برای صدور شناسنامه این افراد انجام دهد؛ اقدامی که در صورت اجرایی‌شدن می‌تواند گامی مثبت در راستای تحقق آرزوهای صدها کودک بی‌شناسنامه‌ای شود که در مناطق مختلف کشور گاهی به‌خاطر محرومیت از تحصیل، تن به ازدواج‌های زودهنگام می‌دهند.

منبع : وقایع اتفاقیه