پنج ویژگی رئیس بانک مرکزی

بر پایه باور او ، رئیس کل بانک مرکزی باید دارای مقام علمی اقتصادی باشد. الزاما بانکی نبوده و نیز دارای چهره مطرح اقتصاد بین الملل باشد و قادر باشد دیپلماسی را با شناخت و تسلط بر حوزه های اقتصاد و بانکی عجین کند.

وی همچنین باید قادر باشد شأن و جایگاه سیاسی بانک مرکزی را حفظ کند.

دیگر نظرات معاون سابق وزارت و دارایی و بانک مرکزی را در ادامه بخوانید.

* ویژگیهای اصلی رئیس کل بانک مرکزی

به نظر شما رئیس کل بانک مرکزی باید دارای چه ویژگیهایی داشته باشد؟

مستخدمین حسینی: یکی از مهمترین ویژگیهای برجسته که باید برای رئیس کل بانک مرکزی در نظر گرفت و آن را از وزیر تفکیک می‌کند، بحث اثرگذاری است که وی می‌تواند در حوزه کلان کشور و نیز در سطح بین المللی داشته باشد. تصمیم سازی و تصمیم گیری توسط رئیس کل بانک مرکزی به لحاظ نوع فعالیت، کارکرد، مسئولیت و مأموریتی که قانونگذار برای آن تعیین کرده، می‌تواند دارای آثار ملی و بین المللی باشد.

رئیس کل بانک مرکزی وظایفی بر عهده دارد که جمیع سیاستهای پولی و نیز حفظ ارزش پول ملی، کنترل نقدینگی و تورم، نظارت بر بازار پول ، بانکهای دولتی و خصوصی، موسسات اعتباری و صندوقهای قرض الحسنه از این جمله است.

بانک مرکزی در تمام زمینه هایی که منجر به رشد اقتصادی می‌شود، باید بتواند رشد اقتصادی را حفظ و آن را افزایش دهد و در این مسیر هم راستا با سیاستهای مالی و بازرگانی عمل کند.

از مهمترین وظایفی که بر عهده رئیس کل بانک مرکزی است، توازن تراز پرداختهای خارجی کشور است. گرچه واردات و صادرات برعهده یک وزارتخانه دیگر است، ولی وظیفه توازن تراز آن برعهده بانک مرکزی است.

رئیس کل بانک مرکزی به اعتقاد من در وهله اول باید علم و دانش اقتصادی داشته باشد و در این حوزه مدارج و تجارب لازم را کسب کرده باشد و یک مقام علمی اقتصادی تلقی شود. رئیس کل بانک مرکزی گرچه باید در بانکها و بانک مرکزی نیز کار کرده باشد، ولی نباید صرفا یک فرد بانکی باشد. کسی که مسئولیت بانک مرکزی را برعهده می گیرد، باید علم اقتصاد را بداند و تجربه و دانش لازم را داشته باشد.

رئیس کل بانک مرکزی در شرایط فعلی در کنار تجارب و دانش اقتصادی و بانکی باید در حوزه بین المللی نیز دارای شناخت باشد. بانک مرکزی در چنین شرایطی باید فردی را در رأس خود داشته باشد که در کنار علم و تجارب لازم، دیپلماسی را با اقتصاد و علم بانکداری عجین کند.

فردی که برای بانک مرکزی انتخاب می‌شود، همچنین باید یک چهره مطرح در حوزه اقتصاد بین‌الملل باشد، تا با لحاظ شأن و جایگاه سیاسی که بانک مرکزی در دولت  و اقتصاد کشور دارد، عملکرد مناسبی داشته باشد.

* رئیس کل بانک مرکزی شأن سیاسی بانک مرکزی را حفظ کند

منظور از شأن و جایگاه سیاسی بانک مرکزی چیست؟

مستخدمین حسینی: منظور از شأن و جایگاه سیاسی ، نگاه حزبی یا گروهی یا جناح خاصی نیست. منظور از جایگاه سیاسی رئیس کل بانک مرکزی، تلاش برای حفظ استقلال بانک مرکزی است. رئیس کل بانک مرکزی باید چارچوب روابط بانک مرکزی و دولت را به درستی مشخص کند. به طوری که اگر دولت وجوهی لازم داشت، دست به چاپ اسکناس نزند. شأن و جایگاه سیاسی بانک مرکزی ایجاب می‌کند که بانک مرکزی استقلال خود را به واسطه مدیریت درست رئیس کل آن، حفظ کند.

* رئیس کل بانک مرکزی صرفا مطیع دولت می‌شود

  صرفا بانکی بودن رئیس کل بانک مرکزی چه مشکلی ایجاد خواهد کرد؟

مستخدمین حسینی: اگر رئیس کل بانک مرکزی صرفا بانکی باشد، نه تنها کمکی به دولت نمی کند، بلکه مسبب مشکلاتی خواهد بود که در نتیجه عدم شناخت از اقتصاد و اقتصاد بین الملل حادث شده است.

رئیس کل بانک مرکزی باید دارای مقام علمی اقتصادی باشد و رفتار و کردار بین المللی داشته باشد و در عین حال باید قادر باشد، شأن و جایگاه سیاسی بانک مرکزی را به درستی تبیین کند. اگر رئیس کل بانک مرکزی صرفا بانکی باشد، در جلسات دولت قادر به کمک برای تصمیم سازیها نخواهد بود و در عمل خود باید مطیع اوامر دولت شود.

* ایجاد یک سازمان مستقل برای نظارت بر لیزینگها

 از بایدها و نبایدهای رئیس کل بانک مرکزی بگویید.

مستخدمین حسینی: رئیس کل بانک مرکزی باید به نسبتی که سهم دولت در اقتصاد است، به همان میزان برای دولت منابع تهیه کند و نه بیشتر. این نکته با لحاظ این مسأله است که اقتصاد ایران نفتی است. 80 درصد اقتصاد ایران وابسته به نفت است.

با تمرکز بر فعال شدن حوزه اقتصادی در بخش خصوصی، باید زمینه تثبیت ارزش پول در کشور فراهم شود و با همکاری با وزارت اقتصادی و دارایی و با تلفیق سیاستهای مالی، تعرفه‌ای و بودجه‌ای ارزش پول ملی را ارتقا دهد.

از جمله بایدهای رئیس کل بانک مرکزی، مسئولیتهای نظارتی آن بر بازار پول است. در این حوزه رئیس کل بانک مرکزی باید خلاقیت جدید به خرج دهد و  برای نظارت بر لیزینگها یک سازمان مستقل تشکیل دهد.

تلاش برای تداوم رشد اقتصادی از دیگر بایدهای بانک مرکزی است. اگر بانک مرکزی می‌خواهد نقش موثر در اقتصاد ملی داشته باشد، باید بتواند برای نظارت بر فعالیت بخشهایی همچون لیزینگها و دیگر بخشهای حوزه پولی، سازمان مستقل زیر نظر خودش تشکیل دهد.

* رئیس کل بانک مرکزی پاسخگوی عملکردش باشد نه وزیر اقتصاد

با نحوه انتخاب رئیس کل بانک مرکزی موافقید؟

مستخدمین حسینی: نسبت به گذشته این روال بهتر شده که طی آن رئیس جمهور به انتخاب رئیس کل بانک مرکزی اقدام می‌کند. آنچه جای انتقاد دارد، نحوه نظارت بر کارکرد رئیس کل بانک مرکزی است. مجلس در حال حاضر نمی تواند از رئیس کل بانک مرکزی سوال بپرسد و این اتفاق از طریق وزیر اقتصاد صورت می‌گیرد، در حالی که رئیس کل بانک مرکزی باید بتواند در مقابل عملکرد خود پاسخگو باشد. در این راستا باید از الگوهای لازم برای پاسخگو بودن در مقابل مجلس بهره گرفت.

بحث نظارت بر فعالیت بانک مرکزی باید به طور جدی مدنظر قرار گیرد.