از جمله اینکه عده‌ای تبهکار، دختران خانواده‌های فقیر و حاشیه‌نشین را پس از دزدیدن و تجاوز به مدت چند روز، به نزد خانواده‌شان می‌آورند و با ارائه پیشنهادی مالی او را از خانوادهاش می‌خرند! خانواده هم که شرایط را اینطور می‌بیند، برای جلوگیری از آبروریزی و به دلیل فقر زیاد و نیاز به آن مبلغ، حاضر می‌شود دخترش همسر چندم آن مرد تبهکار شود که این اتفاق به جز خرید و فروش انسان معنای دیگری ندارد!
روز شنبه در دانشگاه علم و صنعت تهران، همایشی به همت انجمن خیریه امام علی(ع) با موضوع «ازدواج کودکان» برگزار شد و جامعه شناسان و مسوولان امر به ابراز دیدگاه و انتقادهای خود در این زمینه پرداختند. نکته جالب در مورد این نشست، توافق تمام کارشناسان بر لزوم وضع قانونی برای جلوگیری از ازدواج کودکان به خصوص در سنین پایین تر بود و همگی از عدم وجود قانونی برای جلوگیری از این اتفاق انتقاد کردند. علی کاظمی، مدیرکل حقوقی قوه قضاییه در ابتدا به چند مورد از اشکالات و معضلاتی که با ازدواج کودکان پیش می‌آید اشاره کرد و گفت: یکی از معضلات به وجود آمده این است که توانایی‌های جسمی و روحی دختر و پسرهای امروزی با ازدواج در سنین پایین سازگار نیست و از پس کنترل یک زندگی مشترک بر نمی‌آیند. نکته مهم بعدی این است که ازدواج کودکان با قوانین جامعه امروز تطابق ندارد، مثلا کودکان تا قبل از سن 18 سالگی حتی نمی‌توانند حساب بانکی باز کنند. پس آن زوج ناچار به رجوع به خانواده خود می‌شوند و تشکیل خانواده برای آنها بی‌معنی می‌شود. این را هم در نظر بگیرید که پرداخت نفقه توسط کسی که حساب بانکی ندارد هم ناممکن است یا در موارد دیگر می‌توانید به این فکر کنید که کودکان زیر 15 سال امکان حضور در دادگاه را هم ندارند یا تا 18 سالگی اموالی را هم نمی‌توان به نام آنها کرد. پس چطور چنین کودکانی می‌توانند خانواده‌ای را تشکیل دهند و آن را اداره کنند؟»کاظمی همچنین به عدم تجانس و هماهنگی در چنین ازدواج‌هایی هم اشاره کرد و گفت که این کودکان معمولا پس از چند سال و افزایش سن به اختلاف‌های عمیق فکری که بینشان وجود دارد پی می‌برند و زندگی‌شان دچار بحران می‌شود. وی افزود: «در برخی کشورها تا سن 25 سالگی، افراد را جزو دسته کودکی حساب می‌کنند و به آنها اجازه ازدواج نمی‌دهند زیرا معتقدند که استقلال مالی تا سن 25 سالگی بسیار سخت و بعید است و به همین دلیل نمی‌توان به کودکان اجازه ازدواج داد. همچنین نقد بعدی که برخی جامعه شناسان وارد می‌دانند، این است که از بعد انسان‌شناسی هم ازدواج قبل از سن 18 سالگی به نوعی ظلم در حق انسان‌ها تشبیه می‌شود. زیرا قدرت تعقل و تفکر به اندازه کافی در آنها وجود ندارد و سنین کودکی باید به تفریح و بازی و مطالعه سپری شود. از آن طرف طبق دستور برخی از علما، شرایط ازدواج این است که طفل به رشد و کمال کافی رسیده باشد و سن مشخصی تعیین نشده است. پس در قوانین تصویب شده داخلی هم قانونی برای جلوگیری از ازدواج کودکان تصویب نشده و اختیار بر عهده خانواده کودکان گذاشته شده است.» این مقام مسوول در ادامه همچنین به آمار و اتفاقاتی تکان‌دهنده در اطراف شهر تهران اشاره کرد.
دختران را می‌دزدند و سپس از خانوادهاش می‌خرند
از جمله اینکه عده‌ای تبهکار، دختران خانواده‌های فقیر و حاشیه‌نشین را پس از دزدیدن و تجاوز به مدت چند روز، به نزد خانواده‌شان می‌آورند و با ارائه پیشنهادی مالی او را از خانوادهاش می‌خرند! خانواده هم که شرایط را اینطور می‌بیند، برای جلوگیری از آبروریزی و به دلیل فقر زیاد و نیاز به آن مبلغ، حاضر می‌شود دخترش همسر چندم آن مرد تبهکار شود که این اتفاق به جز خرید و فروش انسان معنای دیگری ندارد! از صحبت‌های مدیرکل حقوقی قوه قضاییه می‌شود اینطور نتیجه گرفت که برخلاف معایب و مضرات ازدواج زود هنگام برای کودکان و جامعه، نمی‌توان جلوی این اتفاق را به طور قانونی گرفت! در ادامه این همایش، زهرا رحیمی، مدیرعامل جمعیت امام علی به انتقاد از این نوع ازدواج‌ها پرداخت و او نیز آمار تکان‌دهنده‌ای را ارائه کرد.
ازدواج کودکان همانند زنده به گور کردن آنهاست
«معتقدیم ازدواج کودکان در سنین کم مانند زنده به گور کردن دختران در سنین پایین است و آینده آنها را نابود می‌کند. دختر و پسرها با ازدواج اجباری در سنین پایین سال‌هایی ابتدایی و بنیادی خود که باید صرف بازی و تفریح و شادی کنند را نابود می‌کنند، بدون اینکه خود نقشی در این اتفاق داشته باشند. خانواده‌هایی فقیر و حاشیه‌نشین هستند که عمل فرزندآوری را به نوعی منبع درآمد برای خود تبدیل کرده‌اند و با فروش دخترانشان به کسب درآمد می‌پردازند!» رحیمی همچنین این نوع ازدواج‌ها را به نوعی اختلال در جامعه تشبیه کرد و معتقد بود که نظم اجتماعی با اینگونه ازدواج‌ها به هم می‌ریزد.
مدیرعامل جمعیت امام علی عنوان کرد: «مقوله ازدواج، یک نوع پدیده اجتماعی است که تبعاتش کل جامعه را در بر می‌گیرد.
دختری 10 ساله در سیستان و بلوچستان زن چهارم مردی 60 ساله می‌شود
مثلا دختری 10 ساله در سیستان و بلوچستان زن چهارم مردی 60 ساله می‌شود و خانواده آن کودک هم انتظار هیچ مهر و محبتی را از دامادشان ندارند، بلکه دغدغه اصلی برایشان فقط پول و پرداخت هزینه ماهانه توسط آن مرد است! این اتفاق یعنی معامله انسان و خرید و فروش دختری بی‌گناه که قربانی فقر خانواده خود شده است. چه زمانی می‌شود جلوی این اتفاقات را گرفت؟ یا در نمونه فاجعه‌بار دیگری که کارشناسان ما در اطراف مشهد به آن برخورده‌اند، شوهر دادن دختران در بدو تولد یا به اصطلاح خودشان «ناف بُر» کردن بچه است. به این شکل که دو کودکی را که تازه به دنیا آمده‌اند را به نام یکدیگر می‌کنند و پس از اینکه کودکان به سن چهار یا پنج سالگی برسند آنها را به عقد هم درمی آورند. این موارد نتیجه نبود قانون و عدم توجه مسوولان به فجایعی است که در حاشیه‌ها شهرها اتفاق می‌افتد و همگان از آن بی خبرند.»
صحبت‌های زهرا رحیمی پرده‌ای از ناهنجاری‌ها و معضلات اجتماعی در حاشیه شهرها را عیان می‌کند که از نگاه بسیاری از مسوولان و مردم پنهان مانده است. حالا نوبت به صحبت‌های مادری می‌رسد که خود قربانی ازدواج در سنین کودکی شده و از دردها و رنج‌هایی که متحمل شده، می‌گوید. این مادر که علاقه به فاش کردن نام خود نداشت عنوان کرد: «قبل از ازدواج خوشحال بودم، ولی کم کم متوجه شدم که چه بلایی بر سرم آمده و در چه گردابی گیر کرده‌ام. شوهرم مرا کتک می‌زد و تا چهار سال بعد از ازدواج‌مان نتوانستم مادرم را ملاقات کنم. چندین بار از خانه‌اش فرار کردم زیرا او با توسل به زور خواهان ارتباط جنسی با من بود و من هیچ علاقه‌ای به او نداشتم اما هر بار با کتک مرا به خانه او برمی‌گرداندند. حالا به دختران سرزمینم می‌گویم که اگر خودشان میلی به ازدواج ندارند، به اجبار خانواده‌ها تن ندهند و مقاومت کنند تا زندگی و آینده‌شان همانند من نابود نشود.»
سخنران بعدی این مراسم، شهلا اعزازی، مدیر بخش مطالعات زنان انجمن جامعه شناسی ایران بود. وی مدعی شد که نمی‌توان گفت بیشترین آمار ازدواج کودکان متعلق به روستاهاست چرا‌که بر اساس آمارها، این ازدواج‌ها در شهرها بیشتر از روستاها صورت می‌گیرد. این در حالی است که طی زمان تعداد ازدواج کودکان در حال افزایش است به طوری که سال گذشته نسبت به سال قبل‌تر، آمار ازدواج کودکان در ایران ۱۰هزار نفر بیشتر شده و به مراتب طلاق در سن ۱۰ تا ۱۸ سالگی در کشور بیشتر شده است. عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: «مورخان مدعی هستند که دنیا تا شروع مدرنیته برای کودکان مانند زندان بود اما با شروع مدرنیته فهمیدند که کودکان تفاوت‌هایی با بزرگسالان دارند بنابراین قوانین منع کار کودک و منع از تحصیل کودک در جوامع مدرن وضع شده است. این در حالی است که در پیش از مدرنیته، کودکانی که به دنیا می‌آمدند به نوعی نتیجه ناخواسته روابط جنسی پدر و مادرشان بودند و چنانچه به خاطر آلودگی و مسایل دیگر نمی‌مردند در زمان بزرگسالی به عنوان برده از آنها استفاده می‌شد. در جامعه‌ای که تحرک اجتماعی خیلی کم بود، صبر می‌کردند، ببینند که کودک اصلا زنده می‌ماند یا نه و پس از آن کودک به عنوان یک ابزار استفاده می‌شد.»
اعزازی در ادامه عنوان کرد: یکی از ابعاد ازدواج کودک افزایش تعداد طلاق است، به طوری که می‌توان حدس زد علت ازدواج کودکان، ناآگاهی والدین و عدم وجود فرهنگ کافی بوده و حتی در بعضی از مناطق فقر فرهنگی در افزایش تعداد این ازدواج‌ها موثر است. اینکه چرا خانواده‌ها دچار فقر فرهنگی هستند و چطور دچار معضل ازدواج کودک می‌شوند. سوالاتی است که مسوولان باید پاسخ دهند. تغییرات هورمونی پس از ازدواج باعث تغییرات رفتاری در کودک می‌شود. به این ترتیب وی در سن کم به اجبار مادر شده و باید پرسید که چطور می‌شود دختر بچه‌ای که خود نیاز به تربیت دارد برای فرزندی دیگر مادری کند.مدیر بخش مطالعات زنان انجمن جامعه‌شناسی ایران با اشاره به لزوم حمایت کودکان در تمامی عرصه‌ها گفت: در بسیاری از کشورها، دولت به مسایل داخل خانواده مثل تعداد فرزندان هم دخالت دارد. این در حالی است که ازدواج دختران و پسران در سنین پایین در ایران بدون هیچ نظارتی از سوی دولت انجام می‌شود.
۴۳ هزار ازدواج دختران در سنین ۱۰ تا ۱۵ ساله در کشور رخ می‌دهد
در حال حاضر ۴۳ هزار ازدواج دختران در سنین ۱۰ تا ۱۵ ساله در کشور داریم که از این تعداد دو هزار دختربچه و پسربچه از همسر خود جداشده یا بیوه شده‌اند! مساله ازدواج در سنین پایین به همان اندازه که برای دختران آسیب دارد، برای پسران هم مشکل‌آفرین است. اما مشکلات جسمانی و اجتماعی برای ازدواج دختران در سنین پایین بیشتر است. در ازدواج کودکان نقش همسری، مادری و اجتماعی همزمان برای کودک تعریف می‌شود و شرایط به گونه‌ای است که متاسفانه با یک معاینه ساده جسمانی، بلوغ جنسی دختر تایید و مجوز قانونی ازدواج داده می‌شود. در جامعه ایران نوعی رفتار دوگانه دیده می‌شود که اساس آن برخورد جنسیتی و طبقاتی است زیرا طبقاتی از جامعه از مواهب اجتماعی محروم هستند و در کنار آن عدالت جنسیتی هم در بسیاری موارد دیده نمی‌شود.
نوبت به زهرا کهرام، دبیر سمینار ازدواج کودکان در مناطق حاشیه‌ای هم رسید تا دغدغه‌های مدیران جمعیت خیریه امام علی در این مورد را بیان کند. او تصریح کرد: از سال 92 سمینارهای تخصصی جمعیت امام علی (ع) در زمینه‌های مختلفی همچون کودکان کار و خیابان، اعتیاد کودک و... برگزار شد و امروز یکی از مسایلی که ما به عنوان فعال اجتماعی هر روز با آن درگیر هستیم و نباید در مقابل آن سکوت کنیم، مساله نگران‌کننده و تلخ «ازدواج کودک» در کشور است.
تعداد زیادی از ازدواج‌هایی که در سنین کودکی رخ می‌دهندثبت نمی‌شوند
تعداد زیادی از ازدواج‌هایی که در سنین کودکی رخ می‌دهند، به هیچ عنوان ثبت نمی‌شوند و به همین دلیل کودکان حاصل از این ازدواج‌ها فاقد شناسنامه بوده و در نهایت به جمعیت پنهان کشور می‌افزایند. این در حالی است که هر چند در حاشیه شهرها ازدواج در سن پایین رواج دارد اما در متن شهر و به ویژه در مناطق مرفه‌نشین سن ازدواج رو به افزایش بوده و بالاتر می‌رود.
پژوهش جمعیت امام علی (ع) در خصوص ازدواج کودکان در میان اقوام مختلف ایران، تابستان و پاییز 95 در 17 استان کشور روی بیش از 500 مورد کودکی که تجربه ازدواج در سنین پایین داشته‌اند، انجام شده است. مطالعات و شواهد موجود نشان می‌دهد که ریشه بسیاری از معضلات زنان به ازدواج آنها در سنین کودکی باز می‌گردد. از جمله این معضلات می‌توان به رشد بی‌رویه جمعیت بدون اوراق هویتی در مناطق حاشیه‌ای، محرومیت از تحصیل، ثبت نشدن ازدواج‌ها و شیوع پدیده کودک- بیوه و... اشاره کرد.
28 هزار و 242 نفر قبل از رسیدن به 15 سالگی ازدواج کرده‌اند
17 درصد ازدواج دختران در ایران پیش از رسیدن به 18 سالگی بوده است. همچنین طبق تازه‌ترین آمار ثبت‌شده در سازمان ثبت احوال کشور مربوط به 9 ماهه نخست سال 94، بیش از پنج درصد زنانی که در این مدت ازدواج کرده‌اند دارای کمتر از 15 سال سن بوده‌اند. یعنی 28 هزار و 242 نفر قبل از رسیدن به 15 سالگی ازدواج کرده‌اند و ازدواج بیش از 204 هزار دختر در سنین 15 تا 19 سال در این دوره از سال ثبت شده است.
وی در خصوص پیامدهای جسمی ازدواج کودک نیز تصریح کرد: افزایش سقط، زایمان زودرس، افزایش تولد نوزادان کم‌وزن در سنین نوجوانی، فشار زیاد برای بارداری، حاملگی و سایر بیماری‌های مرتبط با HIV مثبت، افزایش آسیب‌پذیری در برابر انزوای اجتماعی، بلوغ زودرس، سوء‌تغذیه، شاخص و توده بدنی پایین، قد کوتاه، لگن باریک، زایمان طولانی، خونریزی شدید، عدم آگاهی از بهداشت باروری و تنظیم خانواده و... نیز از پیامدهای جسمی ازدواج کودکان محسوب می‌شود.
خشونت‌های بدنی انبوهی به کودکان دختر وارد می‌شود
زهرا کهرام، دبیر این سمینار در پایان صحبت‌هایش در مورد خشونت‌های بدنی وارد شده به کودکان متاهل گفت: 47 درصد این افراد دارای تجربه کوفتگی، 21 درصد جراحت، 53 درصد شکستگی و سه درصد نقص عضو هستند. این در حالی است که پنج درصد از آنها اختلاف سنی 15 تا 40 سال، 10 درصد اختلاف سنی 10 تا 15 سال و 85 درصد اختلاف سنی کمتر از 10 سال را تجربه کرده‌اند. به منظور جلوگیری از بروز و شیوع این آسیب در کشور می‌توان فرهنگسازی از طریق رسانه، آموزش و پرورش، ایجاد زیرساخت‌های آموزشی، ضمانت اجرایی برای تحصیل کودکان، ارائه پیشنهادات کاربردی و تخصصی در راستای اصلاح ساختارهای اجرایی و سنت‌ها را در دستور کار قرار داد.
منبع: جهان صنعت
ارسال نظر
