آصفی: نباید کاری کنیم که برخی کشورها تحریک شوند

برای نخستین بار پس از چندین سال، مذاکرات هسته‌ای دو روزه در ژنو با استقبال همه طرف‌ها روبه‌رو شده و بحث از ‌پیشرفت و چشم‌انداز توافق در آن، به ترجیع‌بند موضع‌گیری‌های همه طرف‌ها تبدیل شده است. در این میان، به نظر می‌رسد آمریکا ‌یکی از اصلی‌ترین ستون‌های گروه 1+5، با موانعی جدی در راه عملی کردن توافقات احتمالی با ایران روبه‌رو است.

نشریه «فارین پالیسی» در مطلبی به بررسی موانع داخلی باراک اوباما برای رسیدن به توافقی هسته‌ای با ایران پرداخته و می‌نویسد، اعضای دموکرات اما مخالف دولت در کنگره و همچنین لابی صهیونیستی آمریکا (آیپک)، مهم‌ترین چالش‌های دولت آمریکا در این مسیر هستند.

 اما در ایران بسیاری از اصولگرایان و حتی رسانه‌هایی مانند فارس، کیهان و... معتقدند از آنجا که مذاکرات به صورت محرمانه به خواست دو طرف مذاکره کننده پیگیری می‌شود، حتما امتیازاتی ردوبدل شده است. به همین بهانه با حمید رضا آصفی سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه در زمان ریاست‌جمهوری خاتمی گفت‌وگویی انجام دادیم. مشروح مصاحبه آرمان با سفیر سابق ایران در امارا ت در ذیل آمده است:  

برخی از نمایندگان مجلس، روزنامه‌ها و رسانه‌های اصولگرا معتقدند چرا باید مذاکرات با 1+5محرمانه پیگیری شود؟ شما سابقه زیادی در دستگاه دیپلماسی داریدآیا نظر آنها را قبول می‌کنید؟ آنها معتقدند که در جریان مذاکرات محرمانه حتما امتیازاتی رد وبدل می‌شود؟

من در ابتدای کار و استفاده افراطی از رسانه‌ها توسط دوستانمان در وزارت خارجه بسیار نگران شدم، ما چرا آنقدر داریم باز با این مساله حساس برخورد می‌کنیم. ما و امثال ما در وزارت خارجه هیچ چیز محرمانه‌ای را نزد ملت شریف ایران نداریم؛ یک مجلس داریم که منتخب ملت است و کارش نظارت بر قوای اجرایی کشور است. رئیس‌جمهور تمام گزارشات سفرها و مذاکرات خودش را با 1+5در اختیار سران نظام قرار می‌دهد، این کار را قطع به یقین انجام خواهدداد. این مذاکرات در شورای عالی امنیت ملی در حضور روسای قوا بحث می‌شود و این گزارشات به آنجا می‌رود.

این مذاکره یک مذاکره محرمانه تلقی نمی‌شود. نظام جمهوری اسلامی یک نظام شفاف است و با مردمش بسیار صادق است. مشکل از آنجا شروع شد که جمهوری اسلامی ایران دشمنانی دارد که مخالف به نتیجه رسیدن این مذاکرات هستند، در راس این دشمنان رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای دیگر قرار دارند. بسیاری از کشورها خیلی دوست دارند این مذاکرات را به شکست برسانند. اصلا شما شک نکنید که خبر سازی‌های که رژیم صهیونیستی و برخی از کشورها جهت برهم زدن این مذاکرات در رسانه‌های مختلف انجام می‌دهند.

برخی از کشورها دوست ندارند، موضوع پرونده هسته‌ای ما به حالت عادی خودش برگردد. طبیعی است که نباید اخبار و اطلاعات نشست در اختیار برخی کشورها قرار گیرد. چرا ماباید جزئیات توافقات و نشست‌های خود با کشورهای 1+5 را در اختیار کشورهایی قرار دهیم که مخالف عادی شدن روند پرونده هسته‌ای ایران هستند. ببینید من وقتی سخنگو بودم از من پرسیدند که سخت‌ترین لحظه و سوال برای شما چه زمانی بوده است،من پاسخ دادم زمانی بوده است که پاسخ سوال خبرنگاران را می‌دانستم اما به علت محرمانه بودن به آن پاسخ ندادم. چون دشمنان ما سوءاستفاده می‌کنند. یک مذاکره به این حساسی که کلی هم دشمن دارد، از کشورهای مرتجع عرب منطقه گرفته تابرخی از قدرت‌های شناخته شده جهانی و رژیم صهیونیستی، ما نبایداجازه دهیم دیگر کشورها در حوزه داخلی ما دخالت کنند.

محرمانه بودن مذاکرات با 1+5 فقط برای یک چنین کشورها و افرادی است که احتمال می‌رود با دانستن برخی از اطلاعات در جهت منافع ملی حرکت نکنند، این دلیل اصلی محرمانه بودن مذاکرات است. وگرنه سران نظام از تمام مذاکرات اطلاعات کافی دارند. ببینید اکنون در کشور ما برخی با مطرح کردن بحث محرمانه یا غیر محرمانه بودن مذاکرات قصد دارند در این مباحث خلط رخ دهد. حتی اگر ما بخواهیم تبلیغات زود گذر را ترجیح دهیم به مذاکرات مناسب و بجا، این نشان می‌دهد که کار ما درست نیست. ما باید به منافع کشور توجه داشته باشیم، حتی کسانی که امروز انتقاد دارند که چرا باید مذاکرات محرمانه باشد حتما معنی محرمانه بودن مذاکره را به خوبی درک نکرده‌اند. به نظر من برداشت آنها از این نحوه مذاکره صحیح نیست. نمی‌شود هر چیزی در رادیو و تلویزیون مطرح کرد.

اما یکی از نشریات اصولگرا قاطعانه می‌گوید که باید مذاکرات به صورت علنی باشد و نباید محرمانه تلقی شود؟ برخی افراد در کشور معتقد هستند حتما معامله پنهانی صورت می‌گیرد؟

افرادی که در داخل کشور هستندرا من نمی‌توانم متهم کنم که واقعا با منافع ملی عناد دارند. شاید به برخی از ظرایف و ریزه کاری‌های سیاست خارجی آشنا نیستند. وگرنه من هیچ گروه داخلی را متهم نمی‌کنم به داشتن عناد با منافع ملی. وقتی مسئولان مذاکره می‌گویند باید محرمانه باشد به این معنی است که نباید اطلاعات مذاکره در اختیار کسانی قرار بگیرد که امکان برهم زدن مذاکرات را دارند، وگرنه دلسوختگان نظام می‌خواهند مذاکرات به صورت درست و صحیح طبق منافع ملی به آرامی در مسیر خودش حرکت کند. مسئولان ارشد نظام قطعا جلوی انحراف مذاکرات را خواهند گرفت.

اما برخی رسانه‌ها سعی در انتشار محتوای برخی از مذاکرات داشتند؟

من خودم وقتی سخنگو بودم جلسات مشترکی را با رسانه داشتم و مطالب نانوشته‌ای را به طرف رسانه‌ها منتقل می‌کردم که خط قرمز‌ها در آن مشخص بود. اگر طی شده باشد که محتوای این مذاکرات محرمانه است و نباید منتشر شود، قطعا انتشار یک چنین اخباری بر خلاف منافع ملی کشور است. در عرصه رسانه هم کار غیر حرفه‌ای محسوب می‌شود.

برخی نمایندگان مجلس هم نسبت به محرمانه بودن مذاکرات ناراضی هستند. دکتر ظریف در مجلس جلسه‌ای داشت ظاهرا برخی از نمایندگان مجلس مطالبی را به بیرون منتقل کرده بودند.

آدم بنابه اقتضای مسئولیتی که تقبل می‌کند ممکن است اطلاعات زیادی در اختیارش قرار بگیرد، نمایندگان مجلس هم بنابه اقتضای مسئولیت‌شان لازم است دقت بیشتری کنند، چون این بحث یک بحث جناحی و دعوای سیاسی بین دو جناح محسوب نمی‌شود، قبل از هر موردی بحث منافع ملی است.

به نظر شما این دور مذاکرات آیا به نتیجه خواهد رسید؟ یا مثل قبل مذاکره برای مذاکره خواهیم داشت؟

آقای دکتر روحانی و دستگاه دیپلماسی ایشان در اقدامی هوشمندانه معتقد هستند که باید مذاکرات به صورت کاملا زمان‌دار پیگیری شود، مذاکرات بایدکوتاه دنبال می‌شود. این تاکید دکتر روحانی و مسئولان مذاکره ایران نشان می‌دهد که ایران به دنبال مذاکره برای مذاکره نیست بلکه به دنبال رسیدن به نتیجه درست و صحیح در یک بازه زمانی مشخص است. ما دو دوره مذاکره داشتیم؛ یکی در ژنوویکی در نیویورک. در کوتاه‌مدت نتیجه مذاکرات بسیار مفید بوده است این نشان می‌دهد تاکنون رویه تیم دیپلماسی ایران مناسب بوده است. در پایان نشست ژنو هردو طرف با اظهار موفقیت محتاطانه خود نشان دادند که به نتایجی دست یابند. یک بیانیه مشترک صادر شد نشانه مثبت و خوبی محسوب می‌شود. این مذاکرات و گفت‌وگوها با توجه به تجربیات من بسیار پیچیده و بسیار سخت است. من برخلاف بسیاری از دوستان که اظهار خوشبینی می‌کنند، اظهار خوشبینی به آن معنا نمی‌کنم بلکه بیشتر اظهار امیدواری می‌کنم، چون مطمئن نیستم که طرف مقابل به منطق در گفت‌وگو روی می‌آورد یا خیر. چون اصلا مشخص نیست که رژیم صهیونیستی و دیگر کشورها اصلا اجازه دهند مذاکرات در مسیر صحیح حرکت کند ولی با همه این تفاسیر مذاکرات در ژنو که بلافاصله پس از نیویورک برگزار شد برای ما نشانه‌ای مثبت را نشان می‌داد. ما دور سوم مذاکره را در پیش داریم، مسلما نباید دچار ذوق‌زدگی و خوشبینی بیش از حد شویم. برای اینکه ما فقط در این مذاکرات تنها نیستیم خیلی از بدخواهان هستند که می‌خواهند این مذاکرات به سرانجام نرسد. ما فقط در این چند روز گذشته متوجه شده‌ایم که فضای بیرونی برای تحرک دیپلماسی ما بهتر از گذشته شده است. لذا این نشانه مثبتی محسوب می‌شود. در دور بعد مذاکرات ایران و 1+5 فضا روشن‌تر و بهتر خواهد شد. ما نباید فکر کنیم چه چیزی را دادیم و چه چیزی را نگرفته‌ایم؛ همین بس که به طرف مقابل فهمانده باشیم که حقوق ما را به رسمیت بشناسد برای ما کافی است و تنها از طریق مفاهمه و نه تهدید و فشار به نتیجه می‌رسیم، آن وقت است که به یک مذاکره و گفت‌وگوی دو سر سود خواهیم رسید.

برخی از تحلیلگران معتقد هستند که گفت‌وگوی مستقیم ایران و آمریکا می‌تواند به پیشبرد مذاکرات 1+5 کمک کند. نظر شما چیست؟

نه ضرورتا.

چرا؟

چون مذاکره با آمریکا مستقل از 1+5 ممکن است برخی از کشورهای حاضر در این مذاکرات را وادارد که مذاکرات را برهم بزنند و ممکن است نشانه‌های نامطلوبی دریافت کنیم. ممکن است در داخل هم فشارها به دولت بیش از اندازه شود. من برای درک بهتر شما نسبت به احساس دیگر کشورها راجع به مذاکره ایران و آمریکا به اظهارات آقای ریابکوف اشاره می‌کنم.

ایشان مگر چه چیزی را گفتند؟

ایشان گفتند مذاکرات بهتر از این هم می‌توانست باشد. نباید ذوق زده شد. در همین حد اشاره کنم که تعدادی از کشورها در 1+5 هم اصلا از این روند خوشحال نیستند. ترجیح می‌دهم در همین حد اشاره کنم.

این تعبیر که چین و روسیه و بعضا برخی دیگر از قدرت‌ها مایل به برقراری رابطه نیستند را درست می‌دانید؟

نه این را من نمی‌خواهم بگویم. ما نباید کاری کنیم که برخی از کشورها تحریک شوند. مسلم است که این کشورها در بسیاری از مواقع از ما حمایت کرده‌اند.

چین و روسیه و دیگر کشورها منافع خودشان را مدنظر قرار می‌دهند؟

مسلم است هیچ کشوری که محض رضای خدا کار نمی‌کند، تمام کشورها براساس منافع ملی خودشان تصمیم می‌گیرند. موضوع مذاکره با آمریکا به این بسیطی که شما فکر می‌کنید نیست، حتما به نفع خواهد بود، البته می‌تواند ضررهایی هم داشته باشد. ما در قالب 1+5 می‌توانیم با آمریکا صحبت کنیم. ما در مورد افغانستان و عراق به نتایج خوبی در اثر مذاکره دست پیدا کردیم.

برخی‌ها اکنون برای برقراری رابطه با آمریکا بحث دیپلماسی ورزشی را مطرح می‌کنند. با توجه به اینکه شما سوابق زیادی در مدیریت ورزشی و همزمان دیپلماسی عمومی داشتید این ایده را چطور می‌دانید؟

ببینید با آمریکایی‌ها مسابقه زیاد داشته‌ایم، دیپلماسی ورزشی بسیار متفاوت است. اما به این معنی نیست که در هر جایی جواب می‌دهد ولی در مورد رابطه با آمریکا ما همیشه تماس ورزشی داشته‌ایم، مسابقات زیادی بین ایران و آمریکا برگزار شده است. در اینکه شما و برخی فکر می‌کنند که این تماس‌ها مثل بحث پینگ‌پنگ چین وآمریکا می‌تواند موثر باشد. خیر؛ این‌گونه نیست. گره‌های رابطه ایران و آمریکا بسیار کورتر از این حرف‌هاست که با یک مسابقه باز شود.

به نظر شما برای اعتمادسازی ما باید پروتکل الحاقی را بپذیریم تا قضیه اعتمادسازی آغاز شود؟

خیلی زود است که ما پروتکل الحاقی را بپذیریم، قدم اول را در اعتمادسازی باید آنها بردارند.

قدم اول اعتمادسازی به نظر شما کاهش تحریم‌ها برای ایران محسوب می‌شود؟

کارهای زیادی است که باید انجام شود مثلا کاهش تحریم‌ها یکی از آن محسوب می‌شود.

مسئول نظارت بر تحریم ایران در مذاکرات ژنو حاضر شد. چرا؟ آیا شما این حضور را نشانه مثبتی ارزیابی می‌کنید؟

به نظر من یک نشانه مثبت است. نفس حضور این شخص در مذاکرات بسیار خوب است و یک نشانه مثبت برای ما تلقی می‌شود. این که یک نفر مسئول نظارت بر تحریم ایران در وزارت خزانه‌داری آمریکا در مذاکرات شرکت کرده است برای ما نشانه خوبی تلقی می‌شود.