دیپلماسی دولت یازدهم و ایران بدون قطعنامه
پیش‌نویس قطعنامه ١+٥ که هدفش بسته‌شدن موضوع پی‌ام‌دی بود، دیروز عصر در نشست ویژه شورای حکام به اتفاق آرا تصویب شد.
شورای حکام با اجماع، قطع‌نامه‌های پیشین را لغو کرد.روز گذشته قطعنامه شورای حکام مبنی بر بسته شدن پرونده اتهام ١٢ساله «پی‌ام‌دی»، با اجماع به تصویب رسید. این شورا با آخرین قطع‌نامه‌ای که تصویب کرد بر ادعای نظامی‌بودن فعالیت هسته‌ای ایران مهر مختومه زد، همچنین ١٢ قطعنامه پیشین خود را ملغی اعلام كرد. به دنبال توافق وین در تیرماه، قطعنامه ١٩٢٩ در شورای امنیت نیز تصویب شد كه آن‌هم به هفت قطعنامه الزام‌آور و تهدیدكننده پیشین خاتمه می‌داد. امروز ایران در روزی تاریخی قرار دارد و هیچ قطعنامه تهدیدكننده‌ای بر تارك آن ننشسته است. روز گذشته نشست ویژه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای تصمیم‌گیری درباره پیش‌نویس قطع‌نامه‌ای که از سوی کشورهای ١+٥ برای پایان‌دادن به رسیدگی به موضوع «پی‌ام‌دی» در برنامه هسته‌ای ایران به این شورا ارائه شده، در وین برگزار شد.
این قطعنامه طبق توافق وین، توسط مذاکره‌کنندگان کشورهای ١+٥ در مذاکرات هسته‌ای و با مشورت ایران نوشته شده است. پیش از این قطعنامه نیز یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گزارش آخرش برنامه هسته‌ای ایران را بدون انحراف اعلام کرده بود. بنابراین قطعنامه مصوب روز گذشته با اجماع تصویب شد. مهم‌ترین محور این قطعنامه را می‌توان این بند دانست که به تصریح آورده است: «لغو ١٢ قطعنامه شورای حکام که در سال‌های ٢٠٠٣ تا ٢٠١٢ در رابطه با موضوع اجرای پادمان با ایران و از جمله مطالعات ادعایی علیه ایران تصویب شدهاند». همچنین می‌توان گفت براساس این قطعنامه موضوع «اجرای پادمان در ایران» در دستور کار آژانس خاتمه یافته و موضوع جدیدی با عنوان «اجرای برجام» ایجاد می‌شود. وزیر خارجه ایران دقایقی بعد از تصویب این قطعنامه گفت: «براساس این قطعنامه می‌توان به صراحت گفت موضوع جعلی ابعاد به اصطلاح نظامی برنامه هسته‌ای ایران، موسوم به پی‌ام‌دی، به تاریخ پیوسته است».
«پی‌ام‌دی» به جای مطالعات ادعایی
اساسی‌ترین ایرادی که آژانس در سال‌های گذشته درباره فعالیت هسته‌ای ایران مطرح می‌کرد، موضوعی با عنوان پی‌ام‌دی یا همان مطالعات ادعایی بود که یه‌تازگی آن را مسائل گذشته و حال نامیده‌اند. این موضوع که از ١٠ سال پیش در گزارش‌های آژانس سربرآورده، مدعی وجود نشانه‌های انحراف در برنامه هسته‌ای ایران بود. «حمید بعیدی‌نژاد»، رئیس تیم کارشناسی مذاکرات، در گفت‌وگو با «شرق» درباره تاریخچه پی‌ام‌دی، گفته بود: «در ژوئن ٢٠٠٧ توافق‌نامه‌ای بین «علی لاریجانی» و «البرادعی» با حمایت «سولانا» با‌عنوان چارچوب مدالیته حلوفصل مسائل اختلافی بین ایران و آژانس امضا شد. براساس‌این توافق‌نامه قرار شد تمام مسائل باقی‌مانده اختلافی حال و گذشته با همکاری و مذاکره در شش حوزه حل شود. این جزء دوران‌های درخشان و جزء بهترین اسنادی است که بین ما و آژانس تنظیم و مذاکره شده که آژانس هم آن را منتشر کرده است». بعیدی‌نژاد ادامه می‌دهد که پنج مورد از این شش مورد حلوفصل شد و قرار هم بود کار برای حل بند ششم نیز ادامه یابد، اما با استعفای علی لاریجانی و تغییر رابطه ایران و آژانس، یک موضوع حل نشده باقی ماند. او در ادامه گفت‌وگوی خود با «شرق» با اشاره به این مسئله که این مورد بعدا در گزارش سال ۲۰۱۱ آمانو به ۱۲ مورد افزایش پیدا کرد، توضیح داد: «در پیوست گزارش سال ٢٠١١ كه گزارش آقای آمانو به شورای حكام است، برای اولین‌بار اصطلاح «پی‌ام‌دی» در برابر اصطلاح مطالعات ادعایی که قبلا وجود داشت، ساخته و استفاده می‌شود. صراحتا در این قطعنامه اعلام می‌کنند این امکان وجود دارد که برنامه هسته‌ای ایران ابعاد نظامی داشته باشد». این ابتدای طرح موضوع پی‌ام‌دی است.
لغو تمام قطع‌نامه‌های گذشته
پیش‌نویس قطعنامه ١+٥ که هدفش بسته‌شدن موضوع پی‌ام‌دی بود، دیروز عصر در نشست ویژه شورای حکام به اتفاق آرا تصویب شد. پس از انتشار گزارش آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره پی‌ام‌دی، کشورهای ١+٥ پیش‌نویس مدنظر خود را در قالب پیشنهادی به ایران ارائه دادند و پس از مشورت با ایران به رئیس شورای حکام تقدیم کردند که این پیش‌نویس به طور رسمی ارائه و ثبت شد. به گزارش ایسنا، از آنجایی که این قطعنامه به تدوین فصل نوینی برای پرونده هسته‌ای ایران در شورای حکام و با توجه به قطعنامه جدید شورای امنیت می‌پردازد و فقط محدود به مسئله پی‌ام‌دی نمی‌شود، تمامی قطع‌نامه‌های گذشته خود را لغو می‌کند.
مهم‌ترین محورهای این قطعنامه را می‌توان موارد زیر دانست:
- استقبال از انعقاد برجام و نیز «نقشه راه» بین ایران و آژانس برای حلوفصل موضوعات باقی‌مانده گذشته و حال (پی‌ام‌دی)
- توجه به گزارش اخیر مدیرکل به شورای حکام درباره موضوعات باقی‌مانده گذشته و حال (پی‌ام‌دی)، به عنوان مبنایی برای بستن پرونده و اعلام خاتمه رسیدگی به این موضوعات - لحاظ‌کردن صریح بسته‌شدن پرونده پی‌ام‌دی با عنایت به تکمیل نقشه راه - لغو ١٢ قطعنامه شورای حکام که در سال‌های ٢٠٠٣ تا ٢٠١٢ درباره موضوع اجرای پادمان با ایران و از جمله مطالعات ادعایی علیه ایران تصویب شدهاند
- لغو تصمیم‌های قبلی شورای حکام درباره منع ارائه مساعدت‌های فنی به ایران - ختم رسیدگی به دستور کار جاری شورا: «اجرای موافقت‌نامه پادمان ان‌پی‌تی و مفاد ذی‌ربط قطع‌نامه‌های شورای امنیت در جمهوری اسلامی ایران» که نگاه به گذشته داشت.
- ایجاد یک دستور کار جدید با عنوان: «اجرای برجام و راستی‌آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه شماره ٢٢٣١ (٢٠١٥) شورای امنیت» که نگاه به آینده دارد
- مشخص‌کردن دوره زمانی ١٠ساله برای عادی‌سازی پرونده ایران در شورای حکام.
ظریف: «پی‌ام‌دی» به تاریخ پیوست
وزیر امور خارجه ایران از صدور قطعنامه جدید شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که با خاتمه‌دادن به بررسی موضوعات باقی‌مانده گذشته (موسوم به پی‌ام‌دی)، فصل نوینی را در رابطه با پرونده هسته‌ای ایران و همکاری‌های کشورمان با آژانس می‌گشاید، استقبال کرد. به گزارش ایسنا، محمدجواد ظریف، افزود: سرانجام شورای حکام پس از ١٢ سال، با اذعان به تکمیل نقشه راه بین ایران و آژانس، بسته‌شدن پرونده موسوم به پی‌ام‌دی را با استفاده از عبارت صریح close consideration در بند ٩ قطعنامه خود اعلام کرد. وزیر خارجه ایران افزود: این قطعنامه از بستن موضوع موسوم به پی‌ام‌دی، بسیار فراتر رفته و رسما ١٢ قطعنامه پیشین شورای حکام درباره برنامه هسته‌ای ایران را که حاوی اتهام‌ها و محدودیت‌های جدی برای برنامه هسته‌ای کشور بود، لغو کرده است. همچنین شورا دستور کار ناظر به اقدامات گذشته را رسما خاتمه داد و دستور کار جدیدی با عنوان «اجرای برجام» که نگاه به آینده دارد، برای مدت مشخصی ایجاد کرده است. او تأکید کرد: براساس این قطعنامه می‌توان به صراحت گفت موضوع جعلی ابعاد به اصطلاح نظامی برنامه هسته‌ای ایران، موسوم به پی‌ام‌دی، به تاریخ پیوسته است. اکنون براساس نص صریح گزارش اخیر آقای آمانو، با همه نقاط ضعف آن، انحراف‌نداشتن مواد هسته‌ای به سوی فعالیت‌های غیرصلح‌آمیز، رسما تأیید و در نتیجه نداشتن هرگونه تخلف ایران در هیچ بازه زمانی از معاهده اشاعه (ان.پی.تی) احراز شده و ماهیت منحصرا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران یک بار دیگر به اثبات رسیده است. جمهوری اسلامی ایران با تأکید مجدد بر سیاست همیشگی خود در زمینه حرمت سلاح‌های کشتار جمعی و پایبندی به مفاد معاهده منع اشاعه (ان‌پی‌تی) برای اجرای کامل و با حسن نیتِ تعهداتش در برجام، به شرط پایبندی کامل طرف‌های ١+٥ به تعهدات متقابل خود، اعلام آمادگی می‌کند.
بیانیه جنبش غیرمتعهدها
در این نشست علاوه بر نمایندگان ٣٥ عضو شورای حکام، رضا نجفی، نماینده دائم ایران در آژانس، به عنوان ناظر و نیز از سوی جنبش غیرمتعهدها حضور داشت. جنبش عدم تعهد در بیانیه‌ای در این نشست از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که بین جمهوری اسلامی ایران و EU٣+٣ در ١٤ جولای ٢٠١٥ در وین مورد توافق قرار گرفت استقبال کرد و افزود اعتقاد دارد این برنامه به حل مسالمت‌آمیز موضوع هسته‌ای ایران کمک خواهد کرد. عدم تعهد همچنین از نقش آژانس در نظارت و راستی‌آزمایی موضوعات هسته‌ای برنامه جامع اقدام مشترک حمایت کرده و در زمینه لغو تحریم‌ها، ضمن حمایت از قطعنامه شماره ٢٢٣١ (٢٠١٥) شورای امنیت، مصوب ژوئیه ٢٠١٥، مشتمل بر خاتمه بخشیدن به مفاد قطع‌نامه‌های ذی‌ربط شورای امنیت سازمان ملل خواستار آن شد که شورای حکام آژانس نیز بر همین اساس اقدام مشابهی درباره قطع‌نامه‌های ذی‌ربط خود انجام دهد.
بیانیه مقدماتی آمانو
در ابتدای جلسه روز گذشته شورای حکام «یوکیا آمانو»، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به قرائت بیانیه آغازین این نشست پرداخت. آمانو در این بیانیه با اشاره به وجود فعالیت‌های ایران مبنی بر تولید قطعه انفجاری هسته‌ای، اطلاعات مربوط به مسائل هسته‌ای ایران را روی‌هم‌رفته قابل اعتبار ارزیابی می‌کند. او ادامه می‌دهد، «ارزیابی نهایی من به دو سؤال بسیار مهم پاسخ می‌دهد: آیا ایران فعالیت‌هایی مربوط به تولید قطعه انفجاری هسته‌ای انجام داده است؟ و اینکه آیا ایران هنوز به این فعالیت‌ها ادامه می‌دهد؟» آمانو سپس به عناصر اصلی گزارش خود می‌پردازد: «آژانس ارزیابی می‌کند که یک‌سری فعالیت‌های مربوط به توسعه یک وسیله انفجاری هسته‌ای به عنوان یک اقدام هماهنگ‌شده در ایران پیش از سال ٢٠٠٣ صورت گرفته و برخی فعالیت‌ها پس از سال ٢٠٠٣ ادامه داشته است. آژانس همچنین ارزیابی می‌کند که این فعالیت‌ها فراتر از مطالعات علمی و معقول و کسب ترکیبات و ظرفیت‌های فنی خاص مربوطه نبوده است. آژانس هیچ اسناد معتبری دال بر اینکه این فعالیت‌ها مربوط به توسعه یک وسیله انفجاری هسته‌ای در ایران پس از سال ٢٠٠٩ است، در دست ندارد. آژانس علاوه بر این هیچ اسناد معتبری مبنی بر انحراف مواد هسته‌ای در ارتباط با ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران به دست نیاورده است». آمانو در ادامه این بیانیه، گزارش اخیر خود را مانند دیگر گزارش‌های خود «واقعی، فنی و عادلانه» خواند و روش و اطلاعاتی را که از آنها استفاده شد، مشخص دانست. او در ادامه بیانیه گفت: «دو مسئله مهم باید در آینده نزدیک بررسی شود؛ اینکه ایران باید گام‌های مقدماتی ضروری برای آغاز اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای طبق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را که با گروه ٣+٣ و اتحادیه اروپا بر سر آن به توافق رسید، تکمیل کند. روز اجرای برجام زمانی است که آژانس با راستی‌آزمایی اقدامات ایران تأیید کند که این کشور تعهدات تعیین‌شده در این توافق را اجرا کرده است. من زمانی که آژانس به این نتیجه برسد که این گام‌های مقدماتی تکمیل شدهاند، شورای حکام را مطلع خواهم کرد. موضوع دیگری که باید بررسی شود این است که هزینه‌های مربوط به فعالیت‌های مضاعف آژانس در ایران طبق برنامه جامع اقدام مشترک چگونه باید تأمین شود».
اجرای عملی برجام و لغو تحریم‌ها از ٣ هفته آینده
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در وزارت امور خارجه، روز گذشته و پس از قرائت بیانیه آمانو در گفت‌وگویی با شبکه یک سیما، گفت: «پس از تصویب قطعنامه ١+٥ در شورای حکام، لغو عملی تحریم‌ها از سه هفته آینده آغاز شود». «سیدعباس عراقچی» گفت: «تحریم‌ها درحال‌حاضر روی کاغذ برداشته و قوانین آن صادر شده است، اما اجرای قانونی آن موکول به روز اجرائی‌شدن برجام است». عراقچی درعین‌حال افزود: «ارزیابی مختصری هم که آمانو در گزارش خود کرده بود به برخی فعالیت‌ها و مطالعات در سال ٢٠٠٣ مربوط می‌شود که از حد مطالعه فراتر نرفته و ما هم آن را قبول نداریم». او افزود: «دلایل و مدارک خود را دراین‌باره متعاقبا بعد از تصویب قطعنامه شورای حکام به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه خواهیم داد».
تغییرات رآکتور اراک و انتقال اورانیوم به روسیه
عراقچی با اظهار امیدواری از اینکه قطعنامه با اجماع کامل اعضا رأی بیاورد، گفت: «بعد از تصویب قطعنامه ان‌شاء‌الله وارد مرحله بعدی خواهیم شد، مرحله‌ای که دو کار خیلی مهم منوط به این قطعنامه است». رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در وزارت امور خارجه در ادامه گفت: «یکی از این دو کار مهم، تغییراتی است که قرار است در رآکتور آب‌سنگین اراک انجام شود و دوم هم انتقال ذخایر و مواد غنی‌‌شده‌ای است که در مقابل دریافت کیک زرد به روسیه فروختیم». او افزود: «البته به اطلاع می‌رسانم میزان کیک زردی که قرار بوده در مقابل اورانیوم غنی‌شده دریافت شود؛ قبلا دریافت و به ایران حمل شده است». عراقچی اضافه کرد: «بعد از تصویب قطعنامه ان‌شاء‌الله طبق قراری که با خریدار روسی داشتیم اورانیوم غنی‌شده را خواهیم فرستاد». او درباره آب‌سنگین اراک هم گفت: «سند رسمی مربوط به مدرن‌سازی رآکتور آب‌سنگین اراک هم که قبلا به وسیله هشت وزیر امور خارجه امضا شده بود، در مراحل مقدماتی و اداری و انجام‌شدن است. او اطمینان خاطر داد از نظر عملیاتی هیچ کاری پیش از تصویب قطعنامه صورت نگرفته و منتظر تصویب قطعنامه شورای حکام هستیم.
آمانو پس از نشست شورای حکام: به ماه نمي‌كشد
آمانو پس از نشست ویژه شورای حکام میان خبرنگاران آمد و به سؤالات آنها پاسخ داد. او در پاسخ به خبرنگاری، مهم‌ترین درسی را که آژانس در این ۱۲ سال آموخته است، صحت رهیافت اتخاذی آژانس دانست. او دراین‌باره گفت ما رهیافت درستی را اتخاذ کردیم و نتیجه‌اش این است که امروز با چنین رویداد مهمی مواجه هستیم. او در پاسخ به این سؤال که با توجه به وجود برخی اصطلاحات مبهم در گزارش اخیر آمانو، آیا او به دنبال ارائه توضیحاتی بیشتر درباره این اصطلاحات نیست، گفت: اطلاعاتی که در گزارش اخیر من آمد، برای دولت‌ها کافی بود تا بتوانند بر آن اساس تصمیم لازم را بگیرند و ما با آن گزارش کار آنها را تسهیل کردیم و دیگر نیازی به توضیح جزئیات بیشتر دراین‌باره نبود. از آمانو پرسیده شد با توجه به اینکه ایران باید آمادگی خود را اعلام کند و آژانس پس از این اعلام آمادگی کار خود را برای بررسی اقدامات ایران شروع خواهد کرد، به نظر شما فرایند بررسی به وسیله آژانس چقدر طول می‌کشد؟ آمانو در پاسخ به این سؤال گفت: اگرچه مشخص‌کردن این زمان درحال‌حاضر کار سختی است، اما من می‌گویم این فرایند چند هفته بیشتر طول نمی‌کشد و شاید به ماه هم نکشد، اما ما به‌هرحال به زمانی منطقی احتیاج داریم تا به بررسی بپردازیم. او گفت البته این زمان بعد از آن آغاز خواهد شد که ایران اقدامات لازم را انجام داده باشد. او افزود: من فکر می‌کنم این مهم است که کار زیادی در آینده باقی است و ما نمی‌توانیم راحت بنشینیم. ما باید مثل گذشته توجه زیادی داشته باشیم و بر اجرای توافق نظارت کنیم. آمانو در پاسخ به این سؤال که آیا پس از امروز دیگر جامعه بین‌الملل می‌تواند نگران مسئله هسته‌ای ایران نباشد گفت: این پایان این فرایند نیست. اتفاقی که امروز افتاد، اجرای برجام نبود و اجرای برجام بعدا اتفاق خواهد افتاد و اجرای آن به سال می‌کشد. این اشتباه است اگر فکر کنیم همه‌چیز تمام شده‌است. این فقط بخش کوچکی از برجام بود. اطمینان کامل دراین‌باره که همه فعالیت‌های هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است، پس از اجرای کامل برجام رخ خواهد داد. او در پایان و در جواب به این سؤال که چقدر زمان احتیاج است که به نتیجه نهایی برسیم، گفت: من فکر می‌کنم تقریبا زمان زیادی طول بکشد.
منبع: شرق
ارسال نظر
