عربستان به زودی به سوی ایران دست دوستی دراز می کند

سعید سیف: چند روز پیش تهران میزبان فدریکا موگرینی بود، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا روز گذشته اعلام کرد: «اگر من و ظریف بالای سکوی رفتیم و می‌گفتیم «توافق نشده» با نتایج فاجعه‌باری درمنطقه مواجه می‌شدیم.» به‌طور یقین حصول توافق هسته‌ای نتایج مثبتی برمنطقه امنیت خواهد گذاشت و منطقه آرامش بیشتری را نسبت به قبل شاهد خواهد بود. به بهانه حصول توافق و ابعاد منطقه‌ای این توافق دکتر فیاض زاهد، فعال سیاسی با ندای ایرانیان به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه می‌خوانید.

 ابعاد منطقه‌ای توافق ایران وغرب را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اگر به نقشه سیاسی خاورمیانه نگاه کنیم، تقریبا یک‌سوم این پهن‌دشت در بحران قرار دارد و اگر پرونده هسته‌ای ایران حل‌وفصل نمی‌شد، ابعاد منطقه‌ای نامشخصی برای همه به‌وجود می‌آمد. هرچند ایران تمایل نداشت ولی خواه‌ناخواه نوعی رقابت منطقه‌ای به‌وجود می‌آمد. از سوی دیگر شاهد درگیری‌های نظامی در بخش‌هایی از منطقه خاورمیانه هستیم و اگر ایران نیز وارد این درگیری‌ها می‌شد، ابعاد این فاجعه غیرقابل تصور بود درحالی که میل به این توافق ثبات را درمنطقه گسترش می‌دهد و همچنان دست ایران به عنوان دست بالا در معادلات منطقه باقی خواهد ماند. ایران با توافقی که صورت گرفت، می‌تواند در ایجاد ثبات و رسیدن به یک فرمول چندجانبه درارتباط با وضعیت سوریه موثر باشد و با دست بالاتری با عربستان وارد مذاکره شود و برای حل‌وفصل موضوع یمن نقش بهتری را ایفا کند. همچنین ایران می‌تواند نقش میانجی میان روسیه و کشورهای اروپایی را بازی کند و تعامل منطقه‌ای ایران و روسیه می‌تواند منجر به افزایش تعامل میان ایران و روسیه و سایر دولت‌ها شود. این موضعی است که فرانسه و انگلستان نیز به آن اعتراف دارند.

 اگر توافقی صورت نمی‌گرفت چه شرایطی در منطقه به‌وجود می‌آمد؟

اگرمذاکرات به نتیجه نمی‌رسید، احتمال رویارویی ایران با آمریکا بالا می‌رفت و از سوی دیگر ماجرا‌جویی‌های رژیم‌صهیونیستی می‌توانست منطقه را وارد یک مسیر غیر قابل برگشت کند و بعید نبود تحریم‌ها تشدید شده و مشکلات اقتصادی بیشتری برای ایران به وجود آید و ممکن بود گروه‌های تروریستی در اطرف ایران مشکلات بیشتری ایجاد کنند. عدم توافق به‌طور قطع به بی‌ثباتی هرچه بیشترعراق، سوریه و لبنان می‌انجامید. حتی عدم توافق می‌توانست بر ثبات تنگه هرمز تاثیر بگذارد و باعث بی‌ثباتی درمنطقه خاورمیانه شود.

 آینده روابط ایران و عربستان بعد از حصول توافق چگونه خواهد بود؟

قطعا عربستان درآینده با ایران کنار خواهد آمد و بخشی از مخالفت‌های عربستان تاکتیک سیاسی برای امتیازگیری ازطرف غربی است. طبیعی است با سفر دکتر ظریف دست ایران درمیان کشورهای منطقه و خلیج‌فارس بالاتر خواهد رفت. کشورهایی مانند کویت و یمن که به‌صورت سنتی خواهان ارتباط با ایران هستند به سمت ایران آمده و همچنین قطری‌ها که سیاست کاملاً پراگماتیستی را دنبال می‌کنند تلاش خواهند کرد که به ایران نزدیک شوند. عربستان اگر بخواهد موضع خصمانه خود را دنبال کند، تنها خواهد ماند لذا خرد سیاسی و اجماع خانوادگی عربستان به این سمت خواهد رفت که تنش را با ایران کنترل کند. ایران هم تمایل دارد برای چند موضوع با عربستان به توافق برسد. ایران خواهان گسترش بی‌ثباتی در منطقه نیست. ایران علاقه‌مند است که با عربستان به یک فرمول دریمن دست پیدا کند. هرچند ایران درشرایط فعلی نیز دست بالاتر درمنطقه را دارد. طبیعی است که باید مشکلاتمان را با عربستان کنترل کنیم و سطح تنش را با عربستان کاهش دهیم ضمن اینکه نزدیکی ایران و عربستان به ثبات درعراق کمک خواهد کرد و دولت نزدیک به ایران در عراق علاقه‌مند است که سطح تنش میان ایران و عربستان کاهش یابد. عربستان نگران بی‌ثباتی درمناطق شیعه‌نشین است و نزدیکی ایران و عربستان به عادی شدن شرایط درشرق عربستان کمک خواهد کرد.
 نقش توافق درمبارزه مشترک ایران و کشورهای منطقه با تروریسم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

نابودی گروه‌های افراطی و تروریستی مانند داعش بدون کمک همه طرف‌های درگیر امکان‌پذیر نیست. عربستان از سوی آمریکایی‌ها زیر فشار است که نه‌تنها مساعدت لازم را در سرکوب افکار سلفی و افراطی نمی‌کند بلکه حتی دولت عربستان همواره متهم بوده که حامی مالی و ایدئولوژیک گروه‌هایی مانند القاعده و طالبان و حتی داعش است. به نظر می‌‌رسد در آینده دولت عربستان تلاش خواهد کرد که نشان دهد تمایل دارد به سمت روسیه نزدیک شود زیرا نارضایتی خود را از اتفاقی که میان ایران و آمریکا افتاده، نشان می‌دهد. آمریکایی‌ها می‌دانند عربستان بیشتر یک نمایش اجرا می‌کند به این جهت که دولت روسیه تنها دربخش نظامی قادر به کمک به عربستان است. باید درخاطر داشت که بخش اعظم ارتش عربستان ساختار غربی دارد و با سلاح‌های آمریکایی پشتیبانی می‌شود. سیستم‌های ارتش عربستان مبتنی براصول نظامی ایالات متحده است همین حالا اگر مستشاران آمریکایی از ارتش عربستان خارج شوند، ارتش عربستان فلج خواهد شد. پیمان‌های امنیتی و آموزشی بین عربستان و ایالات متحده آمریکا وجود دارد و هرساله تعداد زیادی مستشار و خلبان از افسران عربستان در پایگاه‌های آموزشی آمریکا آموزش می‌بینند، لذا به نظر می‌رسد عربستان در آینده به ایران نزدیک خواهد شد تا امتیاز بیشتری درمنطقه بگیرد اما ترک میان روابط عربستان و آمریکا ترمیم‌بردار نیست. تحلیل سران عربستان این است که آمریکایی‌ها دریک جمع‌بندی استراتژیک به این نتیجه رسیده‌اند که باید متحدین جدید درمنطقه پیدا کنند وعربستان نیز متحد جدید را ایران می‌داند. ایران شیعه با جمعیت 80میلیونی و با قدرت نظامی بسیار تعیین‌کننده موضوعی است که به شدت دولت عربستان را نگران کرده است به نظر می‌رسد که در انتها عربستان با ایران به یک جمع‌بندی مشخص خواهد رسید.