زندگي در كنار مبتلايان به ايدز

ايدز يكي از بيماري‌هاي مهلكي است كه در حال حاضر درمان قطعي ندارد و راه‌هاي انتقال آن محدود است. از اين‌رو پيشگيري از اين بيماري اهميت زيادي دارد. بيماري ايدز همه‌گيري جهاني دارد حوزه شيوع آن بسيار وسيع و در حال گسترش است.

بررسي‌هاي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي حاكي است كه موارد ابتلا به ايدز از طريق ارتباطات جنسي محافظت نشده در حال افزايش است و خطري كه مردم را تهديد مي‌كند، جمعيت پنهان مبتلايان به اين بيماري است.

براساس اهداف توسعه پايدار، جهان تعهد خود را نسبت به پايان بخشيدن به همه‌گير بودن ايدز تا سال 2030 ميلادي اعلام كرده است. ايران نيز جزو كشورهايي است كه به رفع همه‌گيري ايدز پاسخ مثبت داده و اهدافي را براي پايان دادن به اين بيماري در كشور اجرايي كرده است.

يكي از مسائل مهم در مورد بيماري ايدز،‌ حمايت از بيماران مبتلا به اين ويروس است و حمايت همه‌جانبه از اين بيماران علاوه بر ياري و هدايت آنان براي يك زندگي مناسب، مي‌تواند از بروز بسياري از مشكلات، بيماري‌ها و پيامدهاي اجتماعي و بهداشتي در جامعه جلوگيري كند.

واقعيت اين است كه وحشت طرد شدن از اجتماع يا خانواده و دوستان، باعث مخفي كردن بيماري و گسترش آلودگي مي‌شود و اين در حالي است كه سازمان‌هاي مردم‌نهاد يكي از بازوهاي قدرتمند سازمان‌هاي دولتي براي حمايت از بيماران «اچ.آي.وي» و آموزش بيماران در زمينه پيشگيري هستند و مهاجرت، اعتياد، بيكاري، فقر و فحشا به گسترش تعداد بيماران دامن مي‌زند.
كارشناسان معتقدند، با شناسايي بيماران مبتلا به ايدز،‌ خانواده‌هاي آنان نيز بايد تحت حمايت قرار گيرند اين، چرا كه خانواده بهترين مكان براي حمايت از افراد آلوده و مبتلا به ايدز است و مي‌تواند باعث ارتقاي كيفيت زندگي آنان و پيشگيري از انتقال عفونت شود.

آنان همچنين مي‌گويند،‌ حمايت‌هاي اجتماعي و مالي از بيماران مبتلا به ايدز بسيار حائز اهميت است، چرا كه بيكاري و فقر ناشي از اين بيماري، مي‌تواند منجر به مسائل مختلف اجتماعي و همچنين گرايش آنان به اعتياد شود كه اين تبعات بسياري را به دنبال دارد.

انجمن احياي آسيب‌ديدگان اجتماعي

خسرو منصوريان‌ـ مؤسس و عضو هيأت امناي انجمن حمايت و ياري آسيب‌ديدگان اجتماعي(احيا) در مورد تاريخچه فعاليت اين انجمن به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: 18 سال پيش 2 انجمن احيا و انجمن كودكان و نوجوانان توان‌ياب را بر حسب نياز و ضرورت‌هاي آن زمان،‌ تأسيس كرديم و اكنون هم با استفاده از كمك‌هاي مردمي مؤسسه را اداره مي‌كنيم و در شهرهاي تبريز، شيراز، كرمان، اراك، قم و مشهد هم شعبه داريم.

انجمن احيا كه مخفف «انجمن حمايت و ياري آسيب‌ديدگان اجتماعي» است، با هدف احياي ارزش‌هايي است كه به لحاظ ديني و ملي در جامعه ازشمند است، شروع به فعاليت كرد و در سال 1378 همايشي را در مورد دختران در معرض آسيب‌هاي اجتماعي، برگزار كرد كه با استقبال مسئولان و مردم مواجه شد. پس از آن از مسئولان انجمن خواسته شد كه در مجامع عمومي و مدارس در مورد آسيب‌هاي اجتماعي صحبت كنند. در آن سال‌ها متوجه شديم كه بسياري از افراد جامعه از والدين گرفته تا معلمان، با اين مسأله آسيب‌هاي اجتماعي روبرو هستند و راه مقابله با آن را نمي‌دانند. استقبال زياد مردم باعث شد كه به فكر بيفتيم اين كار را در سطح ملي انجام دهيم، از اينرو «خط مشاوره» ايجاد كرديم تا مردم بتوانند با روان‌شناسان و مددكاران اجتماعي ما در تماس باشند و مشكلاتشان را با آنان در ميان بگذارند. تماس‌هاي زيادي از اقصي نقاط كشور با خط مشاوره انجام مي‌شد و بيشتر مراجعه‌كنندگان را خانم‌ها تشكيل مي‌دادند. افرادي كه رفتار پرخطر داشتند با ما تماس مي‌گرفتند و راهنمايي‌هاي لازم را دريافت مي‌كردند. بسياري از تماس‌گيرندگان زناني بودند كه از همسران‌شان ايدز گرفته و كودكانشان هم با ايدز متولد شده بودند. براي حمايت از اين مادران، گروه «مادران سلامت» را تشكيل داديم و به هر مادري كه كودك ايدزي يتيم داشت، ماهانه 100هزار تومان كمك كرديم و همين كار باعث شد كه مادران و زنان زيادي به انجمن مراجعه كنند. در طي سال‌هاي اخير اين زنان با آموزش‌هايي كه ديدند، تبديل به سفيران سلامت شدند و كارهاي ارزشمندي را براي آگاه‌سازي مردم، انجام مي‌دهند.

وي با بيان اين مطلب كه انگ و تبعيض از مهم‌ترين مشكلات بيماران مبتلا به ايدز است، مي‌افزايد: بعضي از بيماران پس از اطلاع از ابتلايشان به ايدز، دست به خودكشي مي‌زدند و عده‌اي ديگر بيماريشان را مخفي مي‌كردند كه عامل همه اينها، انگ و استيگماي اين بيماري بود،‌به همين دليل به اين نتيجه رسيديم كه بايد روي انگ‌زدايي و اطلاع‌رساني به جامعه كار كنيم و در صدا و سيما و ديگر رسانه‌هاي گروهي در مورد اين بيماري اطلاع‌رساني كنيم و به مردم بگويم كه با ايدز مي‌توان زندگي كرد. در كنار بيمار ايدزي زندگي كردن باعث ابتلاي آنان به ايدز نمي‌شود و نبايد از ابتلا به اين بيماران وحشت كنند.

گوشه‌گيري و انزواي بيماران

منصوريان در مورد راه‌هاي انتقال ايدز يادآوري مي‌كند: اين بيماري از طريق روابط جنسي محافظت نشده، تزريق خون مشترك و تولد كودك از مادر مبتلا و شير دادن مادر مبتلا به فرزندش منتقل مي‌شود و از اين رو مردم نبايد از همنشيني با بيماران در كلاس درس و يا وسايل نقليه عمومي وحشت كنند، زيرا اين طرد و انگ زدن باعث منزوي و گوشه‌گيرشدن بيماران مي‌شود و ممكن است باعث شود كه آنان به رفتارهاي پرخطر خودشان ادامه دهند و افراد زيادي را مبتلا كنند.

شرايط بيماران مبتلا به ايدز ما را به فكر انداخت كه مركز ويژه‌اي را براي زنان بيمار ايجاد كنيم كه در آن از افراد تست «اچ.‌آي.وي» گرفته و با آنان مشاوره انجام شود، كه تمامي اين مشاوره‌ها محرمانه است. متأسفانه بسياري از مردم به دليل خجالت و شرمي كه داشتند، از مراجعه به كلينيك رفتار‌هاي پر خطر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي سر باز مي‌زدند، اما به‌راحتي به مركز ما مراجعه مي‌كردند. ‏

وي مي‌گويد: اقشار جوان جامعه از كارگر و دانشجوگرفته تا كارمنداني كه رفتارهاي پر خطر داشتند، به ما مراجعه مي‌كردند واز ما اطلاعات مي‌خواستند و ما متوجه شديم بسياري از افرادي كه رفتار پر خطر دارند در مورد ايدز اطلاعات زيادي ندارند، از اينرو «اتوبوس ايدز» را راه اندازي كرديم كه مردم براحتي هم تست «اچ.آي.وي» بدهند و هم مشاوره شوند كه بعدها شهرداري تهران هم طرح اتوبوس‌هاي ايدز را در سطح شهر تهران اجرايي كرد. ‏

موسس انجمن حمايت و ياري

آسيب ديدگان اجتماعي (احيا )با اشاره به اين مطلب كه اطلاع رساني صحيح مي‌تواند جامعه را متحول كند، مي‌افزايد: ايدز علامتي روي پيشاني كسي به جا نمي‌گذارد و هر كسي مي‌تواند به اين بيماري مبتلا شود، از اينرو افراد جامعه بهتراست تست «اچ.‌آي.وي» دهند و از عدم ابتلايشان به اين بيماري مطمئن شوند. در صورتي كه به اين بيماري مبتلا باشند، مي‌توانند با مصرف دارو بيماري خود را كنترل كنند تا بيماري‌هاي عفوني فرصت‌طلب، آنان را از پا در نياورد. ‏

انجمن ما آمادگي كمك به همه عزيزان را دارد و اميدواريم كه ديگرشاهد تولد نوزادان مبتلا به ايدز نباشيم. ‏

مشكلات رواني بيماران مبتلا به ايدز ‏

عاطفه عظيمي ـ روان‌شناس موسسه احيا درمورد مشكلات بيماران ايدزي به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: انجمن احيا براي كمك به افراد و آگاهي دادن به آنان، خط مشاوره‌هايي را راه‌اندازي كرده است كه از اقصي نقاط كشور و حتي از خارج از كشور با ما تماس مي‌گيرند و مسايل و مشكلات‌شان را درمورد بيماري ايدز با ما درميان مي‌گذارند. ‏

وي با بيان اين مطلب كه تماس‌هاي‌ مشاوران علاوه بر رايگان بودن، محرمانه هم هست و شماره كارت ملي افراد ثبت نمي‌شود، مي‌افزايد: اطلاعات هويتي از افراد توسط مشاوران پرسيده نمي‌شود و افراد براحتي مي‌توانند با اين مركز تماس بگيرند و پرسش‌هاي خود را مطرح كنند.
معمولا افرادي كه با مشاوران تماس مي‌گيرند، در مورد بيماري ايدز از ما اطلاعات مي‌‌خواهند و ما هم تا جايي كه ممكن است، به آنان اطلاعات مي‌دهيم و در صورتي كه بخواهند تست «اچ.آي.وي» بدهند، آنان را به مراكزخاص مي‌فرستيم و يا در خود انجمن تست مي‌دهند. معمولا قبل از انجام دادن تست با فرد مشاوره انجام مي‌دهند تا متوجه شوند اطلاعات و آگاهي‌هاي فرد در مورد اين بيماري چقدر است و اين كه اصلا نيازي به انجام دادن تست دارد يا خير. زماني كه نتيجه تست مشخص شد يك مشاوره ديگر انجام مي‌شود و افراد مختارند كه با توجه به محل سكونت‌شان، به مراكز رفتار‌هاي پر خطرو يا مركز احيا مراجعه كنند. ‏

مشاوره‌هاي ديگري هم مسايل خانوادگي اين بيماران را بررسي مي‌كنند. طيف مشاوره‌هاي فوريتي داريم كه به آن خيلي اهميت داده مي‌شود. بررسي‌هاي انجام شده درانجمن احيا نشان مي‌دهد كه تماس آقايان بيشتر از خانم‌ها است و معمولا در مورد رفتارهاي پرخطر و ابتلا به بيماري ايدز است. پرسش‌هاي خانم‌ها نيز بيشتر در مورد مسايل خانوادگي و مهارت‌هاي زندگي و رفتار با كودكان و نو جوانان است. ‏

اين روان‌شناس در پاسخ به اين پرسش كه مبتلايان به ايدز با چه مشكلاتي روبرو هستند، ياد آوري مي‌كند: مشكلات اين بيماران خيلي زياد است، ولي به طور كلي انگ، تبعيض و استيگما،آنان را به شدت آزار مي‌دهد و اين در حالي است كه متاسفانه هنوز هم اطلاعات نادرستي در مورد اين بيماري در ميان مردم وجود دارد و عده‌اي فكر مي‌كنند با تنفس ، شنا، دست دادن و آشاميدن از ليوان مشترك، بيماري ايدز به آنان منتقل مي‌شود و از اين‌رو بيماران را طرد مي‌كنند، در حالي كه بيماري ايدز صرفاً از طريق تماس‌هاي جنسي و خون منتقل مي‌شود. ‏

استفاده از تكنيك‌هاي رواني

به گفته خانم عظيمي، بيماران مبتلا به ايدز در وهله اول كه متوجه ابتلاي‌شان به اين بيماري مي‌شوند، سعي در انكار آن دارند و از اين‌رو دچار خشم و افسردگي مي‌شوند كه با شركت دركلاس‌هاي عمومي و استفاده از تكنيك‌هاي رواني مانند يخ‌شكني، آرامش‌شان را به‌دست مي‌آورند وي همچنين مي‌گويد: بيماران زماني كه متوجه مي‌شوند تنها نيستند، به‌راحتي در مورد مشكلات و مسايل‌شان صحبت و آرامش پيدا مي‌كنند. البته بيماران مشاوره فردي هم مي‌شوند و هر زماني كه نياز به مشاوره داشته باشند، به انجمن مراجعه مي‌كنند.

وي با بيان اين مطلب كه به‌دليل انگ خوردن بيماري بسياري ازافراد بيماريشان را حتي از خانواده‌هايشان مخفي مي‌كنند مي‌افزايد: بيماران مبتلا به ايدز معمولا دچار ترس و وحشت مي‌شوند، از اين رو بايد اين حالت را از ميان ببريم. ما كلاس‌ها را دايره‌وار تشكيل مي‌دهيم و در اين جلسات حاضران از نحوه ابتلايشان به بيماري سخن مي‌گويند و در مورد مشكلات‌شان توضيح مي‌دهند. بقيه بيماران نيز به شخص تازه‌وارد كمك مي‌كنند تا اين مرحله را پشت سر بگذارد. مهم‌ترين هدف ما از برگزاري اين جلسات، تربيت آموزشگران همسان است، به‌طوري كه بيماران خودشان بتوانند به بيماران ديگر كمك كنند، زيرا افراد سالم درك درستي از اين بيماري ندارند و نمي‌توانند وضعيت بيماران را به‌درستي تشخيص دهند.

بيشتربيماران را زناني تشكيل مي‌دهند كه همسرانشان فوت كرده‌اند و به همين دليل انجمن از آنان حمايت‌هاي اجتماعي و مادي مي‌كند و به آنان حرفه مي‌آموزد. انجمن كارگاه‌هاي خياطي،گل‌دوزي، بافندگي،گليم بافي و قالي‌بافي را برگزار مي‌كند تا بيماران بتوانند با يادگيري حرفه، امرار معاش كنند. ‏

عظيمي همچنين مي‌گويد: هر دارويي كه بيماران مصرف مي‌كنند، عوارض خاص خودش را دارد. بيماران بايد بتوانند با مشكلاتشان كنار بيايند، اما انگ و تبعيض همچنان آزارشان مي‌دهد. بعضي از بيماران حتي نمي‌توانند كودكشان را به مدرسه بفرستند و گاهي تزريقاتي‌ها از پذيرش آنان سر باز مي‌زنند. اين بيماران از نظر روحي خيلي آسيب‌پذير هستند و مردم چون اطلاعات درستي ندارند، مشكلات زيادي را برايشان به‌وجود مي‌آورند. ‏

‏ درد دل‌هاي بيماران

خانم ح، بيمار مبتلا به ايدز به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: 6 سال قبل متوجه شدم كه به بيماري ايدز مبتلا شده‌ام زماني، كه به پزشك مراجعه كردم و نتيجه تست نشان داد كه به ايدز مبتلا شده‌ام، دنيا دور سرم چرخيد. اصلاً نمي‌توانستم اين واقعيت را باور كنم. آنقدر ناراحت بودم كه چندين ساعت بي‌هدف در خيابان راه رفتم و بعدها كه براي درمان به بيمارستان رفتم، ديدم خيلي‌ها به اين بيماري مبتلا هستند. بعد كم كم اوضاع برايم عادي شد و خدا را شكر كردم كه با رعايت نكات ايمني و مصرف دارو مي‌توانم مانند ديگر انسان‌ها، زندگي عادي داشته باشم.
وي مي‌گويد: آزمايش‌ها و دارو‌هاي بيماران مبتلا به ايدز رايگان است و در همان مراكز مربوط تزريق مي‌شود. رسيدگي‌شان هم خيلي خوب است، به‌طوري كه براي دوره بعدي درمان با ما تماس مي‌گيرند و ما را تحت نظر روان‌پزشك قرار مي‌دهند و ما هم مشكلات‌مان را با آنان در ميان مي‌گذاريم. ‏

متأسفانه بعضي از بيماران از طرف خانواده‌هايشان طرد مي‌شوند و علاوه برخود بيماري، آزارهاي زيادي هم مي‌بينند. انگ بيماري خيلي بد است و خيلي از خانم‌ها بيماري را از شوهران‌شان مي‌گيرند و بي‌گناه هستند. آنان رفتارهاي پر خطر نداشته‌اند و پس نبايد آن را قضاوت كرد.

من 2 فرزند دارم و به آنان در مورد رفتارهاي پرخطر آموزش‌هاي لازم را داده‌ام، افرادي كه معتاد هستند و در زندان بسر مي‌برند، بعد از آزادي حتما بايد تست «اچ.آي.‌وي» را انجام دهند تا خانواده‌هاي‌شان را به اين بيماري مبتلا نكنند. من از مردم مي‌خواهم به بيماران ايدزي محبت داشته باشند و در مورد آنان قضاوت‌هاي نادرست نكنند، زيرا آنان قرباني شده‌اند. همچنين دوستان به چشم بد به زنان مبتلا به ايدز نگاه نكنند و بدانند كه آنان قرباني هستند. افراد جامعه، قصاص قبل از جنايت نكنند و نپندارند كه همه بر اثر رفتارهاي پر خطر به بيماري ايدز مبتلا شده‌اند.

يكي ديگر از مبتلايان به ايدز از شهركي در اطراف تهران مي‌آيد كه دلشكسته و بيمار است. وقتي به دندانپزشك گفته است ايدز دارد، خيلي راحت عذرش را خواسته و به همين دليل عذاب زيادي كشيده است و او ناخواسته گرفتار اين بيماري شده با اين كه از همسرش به علت رفتارهاي پر خطر، به ايدز مبتلا شده و خانواده‌اش پذيراي او نيستند و از اينرو به ناچار به شهركي در اطراف تهران رفته و يك اتاق اجاره كرده است و در شرايط بدي زندگي مي‌كند.‏

وي مي‌گويد: بيمار مبتلا به ايدز بايد براي مبارزه با بيماري‌اش حمايت شود تا روحيه خوبي داشته باشد و اين در حالي است كه بعضي از بيماران به شدت تحت فشار هستند، به‌طوري كه حتي حاضر نيستند درمان شوند، در حالي كه با درمان بيماري‌شان كنترل مي‌شود و مي‌توانند زندگي عادي داشته باشند. ‏ به گفته او، انگ و بدنامي بيماري ايدز وحشتناك است، با اين حال خوشبختانه از زماني كه با انجمن احيا آشنا شده، روحيه‌اش خيلي بهتر شده است و با تدريس خصوصي امرار معاش مي‌كند. ‏