محکی برای دکترین بازدارندگی جنگ سرد
تسلیحات هسته‌ای ۷۰ سال پیش اختراع شد و خود را به عنوان ابزاری موثر در جلوگیری از جنگ‌ها نشان داد چرا که از آن زمان هیچ‌گونه درگیری‌ای میان قدرت‌های مهم رخ نداده است.
در اوج تنش‌ها و تهدیدها میان آمریکا و کره‌شمالی که عمدتا به برنامه موشکی و هسته‌ای پیونگ‌یانگ و لفاظی‌های دوجانبه باز می‌گردد، دکترین بازدارندگی اتمی دوران جنگ سرد و قدرت آن در بحران آمریکا – کره‌شمالی مورد بررسی قرار می‌گیرد.به نقل از خبرگزاری فرانسه، تاریخ دکترین بازدارندگی هسته‌ای که در بن‌بست اختلاف میان واشنگتن و پیونگ‌یانگ به بوته آزمایش گذاشته شده است، به دوران جنگ سرد می‌رسد که دو ابرقدرت جهان به سمت "تخریب متقابل مطمئن" حرکت کردند.
رقابت تسلیحاتی میان ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی شامل اشاعه کلاهک‌های هسته‌ای و نیز بردارهای آنها، موشک، هواپیما و زیر دریایی می‌شد. براساس اطلاعات "بولتن دانشمندان هسته‌ای"، در آستانه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ۱۹۹۰ زرادخانه شوروی وقت حاوی ۳۷ هزار کلاهک بود و در مقابل آمریکا ۲۲ هزار کلاهک داشت.
امروز به لطف یک سری معاهده‌های دوجانبه و چند جانبه، شمار این کلاهک‌ها به ترتیب به حدود ۷۰۰۰ و ۴۴۸۰ رسیده است که باز هم بیشتر آن است که از خودکشی هسته‌ای دو طرف اطمینان حاصل شود.
برونو ترترائیس، از "بنیاد تحقیقات استراتژیک" مستقر در پاریس می‌گوید: تسلیحات هسته‌ای ۷۰ سال پیش اختراع شد و خود را به عنوان ابزاری موثر در جلوگیری از جنگ‌ها نشان داد چرا که از آن زمان هیچ‌گونه درگیری‌ای میان قدرت‌های مهم رخ نداده است.
او در گزارشی افزود: هرگز درگیری آشکاری میان قدرت‌های هسته‌ای رخ نداده و هیچ کشوری با تسلیحات هسته‌ای مورد حمله قرار نگرفته است. این محقق همچنین با اشاره به ۲۹ کشور عضو ناتو گفت، هیچ کدام از کشورهایی که با چتر هسته‌ای محافظت می‌شوند هرگز متحمل یک حمله نظامی گسترده نشده‌اند.
اما منتقدان دکترین بازندارندگی این ادعاها را رد کرده و می‌گویند، این یک تئوری است که نمی‌توان آن را محک زد. علاوه بر این، آنها استدلال می‌کنند که وابستگی متقابل اقتصادهای جهان و نفوذ نهادهای بین‌المللی گارانتی اصلی صلح میان قدرت‌های بزرگ از زمان جنگ جهانی دوم بوده است.
دو نقطه محک
این سیاست با دو آزمایش جدی روبه‌رو شده است؛ بحران موشکی کوبا در ۱۹۶۲ و رویارویی میان هند و پاکستان ۴۰ سال پس از آن. در ۱۹۶۲ در اوج جنگ سرد، یک هواپیمای جاسوس آمریکایی تاسیسات موشک بالستیک میان برد شوروی را در کشور متحد آن کوبا کشف کرد که چندین مایل با ساحل فلوریدا فاصله داشت. این اقدام شوروی در پی استقرار موشک‌های بالستیک آمریکا در ایتالیا و ترکیه صورت گرفت.
جان اف کندی، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا به محاصره نظامی کوبا واکنش نشان داد و نیروهای استراتژیک آمریکا را به حداکثر رساند که معادل جنگ هسته‌ای بود. بمب‌افکن‌های بی-۵۲ به صورت مداوم گشت‌زنی هوایی انجام می‌دادند و ده‌ها موشک بالستیک بین قاره‌ای در حالت آماده‌باش قرار گرفتند. کشتی‌های شوروی مجهز به موشک‌های هسته‌ای در ازای یک توافق محرمانه با واشنگتن برای جمع‌آوری موشک‌هایش از ترکیه بازگشتند. واشنگتن همچنین متعهد شد تا به کوبا حمله نکند.
چهار دهه بعد هند و پاکستان به آستانه جنگ هسته‌ای رسیدند و مناقشه دیرینه آنها بر سر کشمیر به اوج خود رسید و حدود یک میلیون سرباز در هر طرف مرز مورد مناقشه کشته شدند. هر دوی این کشورها در ۱۹۹۸ به یک قدرت هسته‌ای تبدیل شدند.
پس از آنکه پرویز مشرف، رئیس‌جمهوری وقت پاکستان گفت که آماده است علیه هند به تسلیحات هسته‌ای متوسل شود، وزیر دفاع هند گفت که کشورش از یک حمله هسته‌ای جان سالم به در می‌برد اما پاکستان نه. دو طرف یک سری آزمایش‌های هسته‌ای تقابلی را پیش از آنکه با فشار آمریکا بپذیرند که تنش‌ها را کاهش دهند، آغاز کردند. آنها در نوامبر ۲۰۰۳ به آتش‌بس رسیدند و در ژانویه آتی گفت‌وگوها را آغاز کردند.
دنیل ورنت، کارشناس روابط بین‌الملل که سابقا سردبیر روزنامه لوموند بود، گفت: بحران مذکور نشانگر خطرات گسترش تسلیحات هسته‌ای است.
او در مقاله‌ای نوشت: زمانی می‌توان طرفی را دلسرد کرد که عواملی وجود داشته باشد که منطقی در نظر گرفته شوند. اشاعه تسلیحات هسته‌ای آنها احتمال افزایش سوءتفاهم، تعبیر اشتباه از نیات یکدیگر و یا قضاوت نابجا در رژیم‌های خودکامه را تشدید می‌کند.
منبع: ایسنا
ارسال نظر
