تثبیت حضور 50 ساله روسیه در سوریه

 ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه سندی را امضا کرد که بر اساس آن مسکو تا ٤٩ سال دیگر حضور نظامی خود را در سوریه تمدید خواهد کرد.

بر اساس اسنادی که از سوی دولت روسیه منتشر شده مسکو شرایط حمایت هوایی و امنیت داخلی سوریه و حفظ امنیت و قانون در مناطق نزدیک به پایگاه‌های ارتش روسیه در خاک سوریه را برعهده خواهد داشت و نیروهای روسیه به مدت ٤٩ سال در سوریه حضور خواهند داشت و این مدت تا ٢٥ سال قابل تمدید خواهد بود. توافق اصلی در ماه ژانویه گذشته میان دمشق و مسکو امضا شده بود که بر اساس آن شرایط استفاده روسیه از پایگاه نظامی حمیمیم در لاذقیه سوریه برای هدف قرار دادن مخالفان دولت بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه شرح داده شده بود.

این پروتکل جدید که روز چهارشنبه گذشته امضا شده پیش‌تر به وسیله مجلس دومای روسیه تایید شده بود. ولادیمیر شامانوف، رییس کمیته دفاعی در مجلس دومای روسیه اعلام کرده بود تصویب پروتکل توافق دفاعی روسیه و سوریه و استقرار نیروهای هوایی ارتش روسیه در سوریه به حفظ ثبات در خاورمیانه کمک خواهد کرد.

وی تاکید کرده بود که وجود پایگاه‌های نظامی روسیه در این منطقه به بهبود روابط با امریکا و تقویت عوامل ثبات در خاورمیانه کمک خواهد کرد. رییس کمیته دفاعی مجلس دومای روسیه اعلام کرد که حضور نظامیان این کشور در خاک سوریه از میزان هرج و مرجی که در این کشور وجود داشته کاسته و اجازه نخواهد داد آتش بحران سوریه به دیگر مناطق سرایت کند.

پایگاه هوایی حمیمیم، مرکز استقرار نیروهای روسی در خاک سوریه از سپتامبر ٢٠١٥ تاکنون بوده است و باعث شده کفه جنگ در سوریه به سود ارتش سوریه و متحدانش تغییر کند. بدون شک حضور نظامی روسیه در سوریه برای دست‌کم نیم قرن آتی، قدرت و نقش مسکو در معادلات سیاسی سوریه را تثبیت خواهد کرد و باتوجه به اهمیت راهبردی سوریه برای خاورمیانه، حضور روسیه اثرگذاری بیشتری برای مسکو در دیگر پرونده‌های منطقه به ارمغان خواهد آورد.

به پایگاه حمیمیم خوش آمدید
پایگاه هوایی حمیمیم در غرب سوریه و در منطقه ساحلی لاذقیه درست در مقابل پایگاه نظامی امریکایی رمیلان که در حسکه و در شرق سوریه واقع شده، قرار گرفته است. ارتش سوریه از این پایگاه برای نشستن و برخاستن هواپیماهای کوچک و بالگردهای غیرنظامی استفاده می‌کرد اما بر اساس توافقی که با روسیه در سال ٢٠١٥ امضا شد این پایگاه به نیروهای روسیه واگذار و باند فرود ١٠٠ متری آن به ٤٦٠٠ متر رسید تا هواپیماهای غول‌پیکر آنتونوف ٢٢٥ روسیه که قابلیت حمل تانک و تجهیزات نظامی دارند و سوخو ٣٥ در آن امکان فرود داشته باشند.

در کنار حمیمیم فرودگاه باسل‌الاسد قرار دارد که دو فرودگاه تعدادی باند فرود مشترک دارند و با وجود استقرار بالگردهای ارتش سوریه در پایگاه حمیمیم اما این پایگاه نظامی به طور کامل تحت اختیار ارتش روسیه است و همه کارکنان حاضر در آن از روسیه هستند و فرماندهی آن هم بر عهده ژنرال‌های نیروی هوایی روسیه است. روسیه همچنین در این پایگاه سامانه موشکی دارد که می‌تواند هر هواپیمایی را در فاصله ٢٠٠ کیلومتری هدف قرار دهد و همین مساله نگرانی‌های زیادی برای اسراییل ایجاد کرده بود و بر همین اساس خواسته بود تا موشک‌های روسیه در کنترل نیروهای ارتش روسیه باقی بماند و ارتش سوریه امکان استفاده از آنها را نداشته باشد.

خالد العزی، کارشناس امور روسیه در گفت‌وگو با پایگاه تحلیلی جنوبیه اعلام کرد که روسیه در کنار طرحی که با مشارکت امریکا تحت عنوان مناطق کاهش تنش در سوریه اجرا می‌کند می‌خواهد محدوده نفوذ و استقرار خود را در خاک سوریه نیز مشخص کرده باشد و به این ترتیب نشان می‌دهد که سواحل غربی سوریه تحت اختیار و کنترل این کشور خواهد بود. به گفته العزی روسیه همچنین می‌خواهد امریکا به وجود نظامی روسیه در خاک سوریه در جریان گفت‌وگوهایی که میان دو کشور در خصوص این پرونده جریان دارد اعتراف کند و با قانونی کردن پایگاه‌های روسی در خاک سوریه هرگونه اقدام نظامی باید با هماهنگی این پایگاه‌ها صورت بگیرد. این تحلیلگر مسائل روسیه تاکید می‌کند که در سوریه به تقسیم نقش‌ها رسیده‌ایم و در وضعیتی قرار داریم که با حضور پایگاه‌های نظامی امریکا در خاک سوریه، مسکو هم می‌خواهد نقش خود را در این معادله نظامی روشن کند.

باید به این نکته توجه داشت که حضور نظامی روسیه در خاک سوریه با حضور نظامی امریکا و متحدانش در بیش از ٧ پایگاه نظامی در طول خط مرزی سوریه و ترکیه متفاوت است، حضور روسیه بنا بر درخواست دولت سوریه و با مشروعیت از یک دولت قانونی در این کشور است در حالی که حضور نظامی امریکا و متحدانش آن هم با تقویت گروه‌های معارض سوری یا جریان‌های کُرد وابسته به آنها حاکی از تلاش برای پیش بردن سوریه به سوی تجزیه و چند پاره کردن اراضی آن است. العزی اما در خصوص اینکه آیا تصمیم پوتین برای تثبیت حضور نظامی‌اش در سوریه پاسخی به تحریم‌های امریکایی اعمال شده علیه این کشور است، گفت: روسیه از تحریم‌هایی جدیدی که کنگره علیه مسکو اعمال کرد شوکه شده و معتقد است رسیدن به تفاهم با طرف امریکایی کار ساده‌ای نیست و دور از انتظار است. روسیه انتظار داشت که با دونالد به توافق‌هایی در سطح بین‌المللی دست پیدا کند کما اینکه یک دیدار در هامبورگ میان روسای جمهور امریکا و روسیه به توافقی برای آتش‌بس در جنوب شرق سوریه منجر شد.

تصمیم روسیه برای تعیین تکلیف حضور نظامی خود در خاک سوریه در شرایطی اعلام شد که امریکا متحدان خود را در خاک سوریه از دست می‌دهد. ریان دیلون، سخنگوی ائتلاف امریکایی ضد داعش اخیرا اعلام کرد که ائتلاف فقط از گروه‌هایی در میان معارضان سوری حمایت می‌کند که به مبارزه با داعش متعهد باشند. یک مسوول امریکایی دیگر به سی‌ان‌ان گفته بود که امریکا با دولت سوریه در جنگ نیست و قرار نیست اهداف متعددی در سوریه داشته باشیم. ما می‌خواهیم بر مساله مبارزه با داعش تمرکز داشته باشیم. بعد از تصمیم امریکا برای توقف برنامه حمایت تسلیحاتی و آموزشی از معارضان سوری این مساله با استقبال گروه‌های معارض مسلح سوری مواجه نشده است و مسوولانی در پنتاگون اعلام کردند که گروه مسلح «شهداء القریتین» تصمیم گرفته از پایگاه نظامی التنف خارج شده و به صورت مستقل علیه دولت سوریه اقدامات نظامی خود را پیش بگیرد و شمار دیگری از گروه‌های مسلحی که دولت سوریه آن را تروریستی می‌دانند در حال بررسی گزینه‌های خود برای خروج احتمالی از ائتلاف امریکایی ضد داعش هستند.

روزنامه الحیات در این راستا به نقل از منابع آگاه گزارش داد که اختلاف‌هایی اخیرا میان گروهک جیش مغاویر الثوره یکی از گردان‌های معارضان مسلح سوری موسوم به ارتش آزاد با امریکا در گرفته، زیرا امریکا از جیش مغاویر خواسته بود نیروهای خود را از پایگاه التنف به پایگاه الشدادی انتقال دهد و تلاش‌های خود را بر نبرد آتی ائتلاف برای مقابله با داعش در دیرالزور متمرکز کنند که با مخالفت این گروه مسلح معارض سوری مواجه شده بود. سردرگمی در برنامه و راهبرد امریکا در سوریه به جایی رسیده است که دریک هاروی، مدیر بخش خاورمیانه در شورای امنیت ملی امریکا که از مخالفان سرسخت تهران است و خواستار مقابله با ایران در سوریه و عراق است به دلیل اختلاف‌های متعدد با هربرت مک‌مستر، مشاور امنیت ملی امریکا و پنتاگون در پرونده سوریه از سمت خود برکنار شده است.

زیاده‌خواهی امریکایی
در خصوص حضور نظامی امریکا و روسیه در خاک سوریه پیش‌تر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در پاسخ به اظهارات مایک پمپئو، رییس سازمان سیا که گفته بود اهداف روسیه و امریکا در سوریه در یک جهت قرار ندارد، گفته بود: شنیدم که آقای پمپئو گفته‌ است مسکو و واشنگتن به دنبال اهداف مشترکی در سوریه نیستند؛ تا جایی که من اطلاع دارم امریکا ١٠ پایگاه نظامی در سوریه دارد این به این معنی است که ما و امریکایی‌ها در سوریه به دنبال یک چیز مشترک هستیم با این تفاوت که امریکا می‌خواهد سهم بیشتری داشته باشد. لاوروف اضافه کرد که مسکو دو پایگاه نظامی در سوریه دارد که وجود این دو پایگاه بر کسی پوشیده نیست و این دو پایگاه بر اساس توافق‌هایی که با دولت سوریه امضا شده، ایجاد شده است و هدف آن مبارزه با تروریست‌هایی است که به صورت گسترده در سوریه حضور دارند.

وی ادامه داد: بر اساس کنجکاوی اظهارات پمپئو را با دقت بررسی کرده‌ام؛ اگر ایشان نماینده کشوری هستند که ١٠ پایگاه نظامی غیرقانونی در خاک سوریه دارد و از وجود دو پایگاه نظامی ما که به صورت قانونی و بر اساس توافق با دولتی که یکی از اعضای سازمان ملل است ایجاد شده احساس نگرانی می‌کند، مشکل در سیاست یک بام و دو هوای ایالات متحده نهفته است. این در حالی است که ما به صدها پایگاه نظامی امریکا که در سراسر دنیا مستقر شده و بخشی از آن در خط مرزی روسیه است، اشاره‌ای نکرده‌ایم. لاوروف گفته بود که مسکو با حضور نظامی امریکا در سوریه مخالف نیست اما به شرطی که این کشور پایگاه‌های غیرقانونی خود در سوریه را برچیند زیرا آنها بدون دعوت به خاک سوریه آمده‌اند و همین مساله وجه تمایز روسیه با آنهاست.

او درباره آینده حضور نظامی روسیه در سوریه گفت که بعد از شکست گروه‌های تروریستی در سوریه توافقی که با همه گروه‌ها و جریان‌های سیاسی و مذهبی و قومیتی سوریه هماهنگ باشد ایجاد خواهد شد و تاکید کرد که دمشق تنها طرف قانونی است که می‌تواند در خصوص قانونی بودن حضور نظامی کشورهای دیگر در خاک خود تصمیم‌گیری کند. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه هم روز پنجشنبه گفته بود که اولویت روسیه در خاک سوریه توقف خونریزی در خاک سوریه و اجرایی کردن راهکاری سیاسی برای حل بحران این کشور است. وی در نشست خبری مشترک با همتای فنلاندی خود گفته بود که بعد از ایجاد صلح در خاک سوریه این مردم سوریه هستند که سرنوشت وطن خود را مشخص خواهند کرد.

منبع : اعتماد