بحران اوكراين بعد از نشست ژنو

    نشست ژنو با شركت وزيران خارجه روسيه، آمريكا، دولت موقت اوكراين و خانم اشتون رئيس سياسي اتحاديه اروپا منجر به توافق براي كنترل بحران اوكراين شد. در اين نشست توافق شد تا هواداران استقلال‌طلب بخش شرقي اوكراين كه مراكز اصلي دولتي را اشغال كرده‌اند. از اين مراكز دولتي خارج گردند و نخست‌وزير موقت اوكراين اعلام كرد، اگر اين افراد از ساختمان‌هاي دولتي خارج شوند، مورد مجازات قرار نخواهند گرفت. هنوز اين افراد ساختمان‌هاي دولتي را در اختيار دارند و حاضر نيستند بدون پذيرش درخواست آنها از سوي دولت اوكراين اين مراكز دولتي را تحويل دهند. آنها خواهان انتخابات آزاد براي تشكيل «فدراتيو» در برابر اوكراين هستند و اگر دولت اوكراين به اين خواست آنها تمكين نكند، خواهان رفراندم عمومي در شرق اوكراين و جدايي از دولت مركزي شده‌اند.

پوتين بعد از سقوط رئيس‌جمهور اوكراين، تشكيل دولت جديد در اين كشور را برآمده از كودتا مي‌داند و سياست معكوسِ طراحي غرب (آمريكا و اروپا) را در اوكراين پيش گرفته است. پوتين مي‌گويد: غرب (آمريكا و اروپا) از طريق حمايت از تظاهرات خياباني، اشغال مراكز اصلي دولتي و سپس اشغال نظامي مقّر رياست‌جمهوري، عليه دولت قانوني اين كشور كودتا كردند. اكنون مخالفان دولت برآمده از كودتا در اوكراين، روس‌تبارها و ديگر شهروندان اوكرايني همان مسيري را طي مي‌كنند كه در طراحي غربي‌ها در اوكراين انجام گرفت. مردم در شرق اوكراين به خيابان‌ها آمده‌اند، مراكز اصلي دولتي را اشغال كرده‌اند و با شعار سرنگوني دولت مركزي، خواهان جدايي شده‌اند. بحران اوكراين ناشي از سياست «تغيير رژيم» آمريكا است كه از طريق فشار مردمي و حمايت از شورش‌هاي خياباني انجام گرفته است. دو طرف يا دو قطب اين بحران، اكنون واشنگتن ـ مسكو يا بعبارت بهتر اوباما و پوتين شده‌اند. اوباما طرح تحريم عليه روسيه را پيش آورده است تا نشان دهد با طرح تحريم مي‌توان دولت‌ها را به تمكين واداشت. اوباما ديروز در سخنراني خود گفت، از داخل روسيه خبرهايي دارد كه سياست تحريم عليه دولت روسيه جواب داده است و اندك، اندك نارضايتي‌هاي عمومي در اين كشور را نمايان مي‌سازد. در پاسخ به «اوباما»، پوتين رئيس‌جمهور روسيه مي‌گويد، سياست‌هاي تحريم عليه روسيه جواب نخواهد داد و كشورهاي اروپايي از اعمال چنين سياستي از سوي دولت آمريكا، زيان‌هاي بسيار و اساسي خواهند ديد. در اروپا نسبت به ادامه سياست تحريم از سوي آمريكا ترديد بوجود آمده است و گسترش آن را به زيان اقتصادي و سياسي اروپا ارزيابي مي‌كنند. يكي از كارشناسان روسيه در مطبوعات ما، چنين نوشته است: «... در آلمان يك مجموعه قدرتمند از بازرگانان اين كشور، پشتيبان رابطه با روسيه هستند و در ديگر كشورهاي اروپايي نيز نيروهاي پرنفوذ اقتصادي اين روابط را تقويت مي‌كنند. آمريكايي‌ها به خوبي مي‌دانند كه اجرايي‌كردن تحريم‌ها عليه روسيه بر روابط‌ آنان با اروپا تأثير منفي خواهد داشت، بنابراين آنها نيز مايل به حل و فصل اين بحران هستند از سوي ديگر اهميت مذاكرات كنترل تسليحات براي رهبران روسيه و آمريكا، ترميم اين آسيب‌ها را ضروري‌تر مي‌سازد. تلاش‌هاي دو دهه گذشته براي حركت به سوي خلع سلاح اتمي جهاني و تأثير كاهش بار مسابقه تسليحاتي بر اقتصاد اين كشور و تهديدات بين‌المللي ناشي از آن، يكي از مهم‌ترين زمينه‌هايي است كه حركت دو طرف را به سوي كنترل و مديريت اين بحران تسريع مي‌كند. آنچه در ژنو شكل گرفت نمادي از اراده كشورهاي درگير در اين مذاكرات براي كنترل دامنه بحران است.» با اين نگاه روشن سياسي به مواضع دو قدرت بين‌المللي چين و هند هم مي‌توان نظر داشت. چين و هند به شدت سياست تحريم اوباما براي انزواي مسكو را محكوم كرده‌اند و ادامه اين سياست را موجب ايجاد بحراني بين‌المللي و برهم زدن همه توازن سياسي كنوني بعد از پايان جنگ سرد (شرق و غرب) دانسته‌اند. وزير خارجه روسيه بعد از نشست ژنو گفته است، ادامه سياست تحريم و تشديد آن از سوي آمريكا بعد از موفقيت نشست ژنو، غيرقابل قبول و شكستن هرگونه توافق درباره بحران اوكراين است.

همه محافل سياسي در شرق و غرب در انتظارند تا توافق ژنو اجرا گردد و دو پيش‌بيني را دارند.

1ـ تا چند روز آينده دامنه بحران در اوكراين كنترل خواهد شد و حل اين بحران وارد فاز سياسي با تخفيف آرايش نظامي دو طرف جهت‌گيري پيدا خواهد كرد.

2ـ نشست ژنو حاصلي نخواهد داد و بحران وارد فاز جديد تقابل مي‌گردد. علي‌الخصوص كه پوتين رئيس‌جمهور روسيه اعلام كرده است در صورت حمله نظامي به روس‌تبارهاي معترض در شرق اوكراين، ساكت نخواهد ماند و هرگونه اقدام بازدارنده براي نجات جان معترضان را قانوني مي‌شمارد. اين اعلام نظر پوتين در آمريكا «تهديد مستقيم» خوانده شده است. آنهم در حاليكه ناتو به آرايش نظامي خود در درياي سياه و در نزديكي آبهاي كريمه ادامه مي‌دهد.

روزهاي آينده، روزهاي حساس در بحران اوكراين است. روزهايي كه يا توافق‌هاي سياسي در ژنو ظهور و بروز پيدا خواهد كرد و يا اين بحران وارد فاز نظامي فراگير خواهد شد.