از شعار تا عمل در روابط ایران با دنياي خارج
در طول چهار سال رياست‌جمهوري، جناب آقاي دکتر روحاني مجموعا 35 سفر به 24 کشور داشته‌اند. آقاي احمدي‌نژاد در دور دوم رياست‌جمهوري خود مجموعا 48 سفر به 31 کشور داشته که از اين تعداد، پنج سفر آن به نيويورک بوده و طي آن، مجموعا 21 ملاقات که اکثريت قريب به اتفاق آن به درخواست کشورمان تنظيم شده، داشته است.
سياست خارجي يکي از بخش‌هاي مهم دولت‌ها بوده است و کشورهاي مختلف براي رسيدن به منافع و تنوع‌بخشي به شرکاي خود از ابزاري به نام سياست خارجي استفاده کرده‌اند. نظام جهاني، روابط مابين کشورها و همچنين ظهور بازيگران بين‌المللي به غير از کشورها، به درجه‌اي رسيده است که نمي‌توان آن را با روابطي که تنها چند دهه پيش بوده است، مقايسه کرد. سياست خارجي نيز به همين ميزان اهميت پيدا کرده و عواملي که سياست خارجي را مي‌سازند، بيشتر و با‌اهميت‌تر شده‌اند. کنش، واکنش و کنش متقابل ميان کشورها به سطح بالايي رسيده است. در اولين سال‌هاي هزاره سوم، ديگر بدون داشتن روابط با ديگر کشورها ادامه حيات براي هيچ واحد سياسي‌ای امکان‌پذير نيست. از نظر واقع‌گرايان سياست خارجي، طراحي و اجراي سياست خارجي با تکيه بر واقعيت‌ها، درک امکانات و محدوديت‌ها، دست‌زدن به ائتلاف با ديگر کشورها، تأسيس نهادهاي منطقه‌اي و بين‌المللي و مشارکت در رقابت‌ها شکل مي‌گيرد. اگرچه واقع‌گرايان پايبند قاعده و حساب‌وکتاب در سياست خارجي هستند اما به‌دليل محدودکردن سياست و سياست‌ورزي در دايره واقعيت‌ها و بى‌توجهي به آرمان‌ها و ارزش‌هاي اخلاقي، نگرشي تک‌ساحتي را دنبال مي‌کنند که فرجام آن غوطه‌ورشدن در عرصه عمل و دنباله‌روي از منافع آتي و کوتاه‌مدت است. جمهوري‌اسلامي ايران نيز همانند ديگر کشورها هيچگاه خود را بي‌نياز از ارتباط با ديگر کشورها ندانسته و تلاش کرده است با استفاده از اين ابزار به پيشبرد منافع خود در جهان بپردازد. دولت حسن روحاني از همان آغاز روي‌کارآمدن خود سياست خارجي را در رأس اولويت‌هاي خود قرار داد زيرا از نظر اين دولت عدم حل‌وفصل موضوع هسته‌اي از يک طرف و تندروي‌هاي دولت احمدي‌نژاد از طرف ديگر باعث شده بود ايران به‌شدت از سوي نظام بين‌الملل مورد تحريم‌هاي سياسي و اقتصادي قرار گيرد؛ بنابراين با در پيش‌گرفتن رويکردي واقع‌گرايانه تلاش کرد به دور از هر نوع تنش فقط به پيشبرد روابط خارجي کشور بپردازد. اگر بخواهيم مقايسه‌اي تطبيقي از عملکرد سياست خارجي جمهوري‌اسلامي ايران در دولت‌هاي دهم و يازدهم داشته باشيم، مؤلفه‌هاي مختلفي را بايد مورد قياس قرار دهيم. در زمينه سفرهاي رياست محترم جمهوري، حسن روحاني همواره بر ضرورت انجام سفرهاي محتوايي و مثمرثمر و همراه با توافقات معنادار به نفع کشورمان تأکيد داشته و از انجام سفرهاي شکلي و فاقد برنامه و دستور کار روشن اجتناب ورزيده‌اند.
در طول چهار سال رياست‌جمهوري، جناب آقاي دکتر روحاني مجموعا 35 سفر به 24 کشور داشته‌اند. آقاي احمدي‌نژاد در دور دوم رياست‌جمهوري خود مجموعا 48 سفر به 31 کشور داشته که از اين تعداد، پنج سفر آن به نيويورک بوده و طي آن، مجموعا 21 ملاقات که اکثريت قريب به اتفاق آن به درخواست کشورمان تنظيم شده، داشته است. (دانمارک براي شرکت در اجلاس تغييرات آب و هوايي و ايتاليا براي شرکت در اجلاس فائو). با وجود اين، در اين سفرها هيچ‌گونه ملاقات دوجانبهاي صورت نگرفت. سفر ايشان به برزيل براي شرکت در نشست بين‌المللي ريو+20 و مباحث پيرامون نحوه استقبال از ايشان و نيز عدم ملاقات با رئيس‌جمهوري برزيل نيز قابل ذکر است. در رابطه با سفرهاي رياست محترم جمهوري در دولت يازدهم، اولويت نخست همکاري و ارتباط نزديک با کشورهاي همسايه بوده است. نمود بارز آن سفر ايشان به 10 کشور از مجموع 15 همسايه کشورمان است. در طول هشت سال رياست‌جمهوري خود، رئيس‌دولت نهم و دهم، هيچ سفر رسمي و دوجانبهاي به کشورهاي اروپايي نداشته و فقط دو بار براي شرکت در اجلاس‌هاي بين‌المللي به اين قاره سفر کرد.
از سوي ديگر، درحالي‌که در طول اين مدت، رؤساي‌جمهوری و نخست‌وزيران 16 کشور اروپايي به ايران سفر کرده‌اند، جناب آقاي دکتر روحاني صرفا به کشورهاي ايتاليا، واتيکان و فرانسه سفر رسمي دوجانبه داشته‌اند. در مقابل، مقصد 25 سفر از 35 سفر رياست محترم جمهوري، کشورهاي آسيايي بوده است.
مقايسه تطبيقي سفرها و ملاقات‌هاي رياست‌جمهوري به نيويورک
از نظر مقايسه تطبيقي سفرها و ملاقات‌هاي رياست‌جمهوري به نيويورک نيز بايد گفت از لحاظ تعداد ملاقات‌ها، در طول سال‌هاي 1392-1388 و در طول پنج سفر به نيويورک، رئيس‌جمهوري دولت دهم مجموعا 21 ملاقات داشته است. در مقابل، در طول سال‌هاي 1396-1392 و در طي چهار سفر، جناب آقاي روحاني 64 ملاقات داشته‌اند. از لحاظ مقايسه سطح ملاقات‌ها، در دولت دهم، تعداد 16 ملاقات با مقامات ساير کشورها در سطوح رئيس‌جمهوري و نخست‌وزير صورت پذيرفت که شامل 12 ملاقات با رؤساي‌جمهوری و چهار ملاقات با نخست‌وزيران است. در دولت يازدهم و طي چهار بار سفر به نيويورک، جناب آقاي دکتر روحاني، در مجموع تعداد 50 ملاقات با مقامات ساير کشورها در سطوح رئيس‌جمهوري و نخست‌وزير داشته که شامل 27 ملاقات با رؤساي‌جمهوری و 23 ملاقات با نخست‌وزيران است.
سفر رؤساي دولت‌ها و حکومت‌هاي ساير کشورها به جمهوري‌اسلامي ايران
در دولت يازدهم، رؤساي دولت‌ها و حکومت‌هاي 49 کشور مجموعا 69 سفر به جمهوري‌اسلامي ايران داشته‌اند. اين ميزان در دولت دهم 29 کشور و مجموعا 38 سفر است. در اغلب موارد، مقامات عالي‌رتبه کشورها همراه با هيأت‌هاي بزرگ سياسي و اقتصادي به کشورمان سفر کرده و طي آن، اسناد همکاري زيادي امضا شده است.
سفرهاي وزير محترم امور خارجه
وزير امور خارجه کشورمان از ابتداي دوران وزارت خود تاکنون، در مجموع 182 سفر به 73 کشور داشته است.
در دولت يازدهم و براي نخستين‌بار، تعداد زيادي از اصحاب بخش خصوصي در حوزه‌هاي مختلف همراه وزير امور خارجه در سفرهاي دوجانبه ايشان بودند. اين امر بستر لازم براي برگزاري نشست‌هاي اقتصادي مشترک با کشور مربوطه و نيز تماس‌های تجاري و انعقاد توافقات تجاري را فراهم کرده است.
ديدار رسمي ساير مقامات عالي‌رتبه کشورها از جمهوري‌اسلامي ايران
در دولت يازدهم در دوره زماني 12 مرداد 92 تا فروردين سال 96، بيش از 338 مقام عالي‌رتبه خارجي از 91 کشور از جمهوري‌اسلامي ايران ديدار کرده‌اند.
احياي کميسيون‌هاي مشترک اقتصادي در دولت يازدهم
برگزاري کميسيون مشترک اقتصادي با ديگر کشورها از شاخص‌هاي مهم پويايي روابط اقتصادي خارجي بوده که طي آن کشورها در راستای ارتقای بيش‌ازپيش روابط اقتصادي و تجاري به مرور ابعاد و جنبه‌هاي مختلف همکاري‌ها، پيگيري اجراي توافق‌هاي قبلي، رفع موانع عملي، شناسايي زمينه‌ها و فرصت‌هاي جديد و نيز انعقاد اسناد و توافقات جديد همکاري مي‌پردازند. با درک اهميت برگزاري اين کميسيون‌ها، دولت يازدهم تلاش زيادي براي تشکيل يا احياي نشست کميسيون مشترک اقتصادي با ديگر کشورها به عمل آورد که در نتيجه آن، کميسيون مشترک اقتصادي با 19 کشور را که در دولت دهم غيرفعال بودند، احيا و فعال کرد.
ارسال نظر
