عصر ترامپ و دونمونه عینی کوچک از دیپلماسی نرم
راجع به زمینه دیپلماسی نرم، بد نیست دونمونه عینی کوچک که دردوروز اخیر برای خودم پیش آمد، را ذکر کنم. صبح همسایه دندانپزشک امریکایی من در منزل را زد. وقتی در را باز کردم گفت فقط آمده‌ام ازشما و خانواده‌تان به خاطر توهین ترامپ به مسلمانان عذر خواهی کنم.
روزنامه ایران در یادداشتی به قلم سید حسین موسویان/پژوهشگر ارشد دانشگاه پرینستون امریکا نوشت:تصمیمات ترامپ در روزهای آغازین تصدی صندلی کاخ سفید، موجب ایجاد جنجال‌های کم سابقه‌ای در امریکا و جهان شده است. ترامپ در دوره مبارزات انتخاباتی تعهداتی داده که اکنون باید پاسخگو باشد. او عضویت امریکا در قراردادهای بزرگ بین‌المللی و چند جانبه اقتصادی-امنیتی- نظامی- سیاسی امریکا همچون نفتا، ناتو، ترانس پاسیفیک و برجام را به چالش کشیده تا جایی که موجب نگرانی و حتی وحشت شرکای امریکا ازجمله اروپا و کانادا و استرالیا هم شده است.
طبیعتاً عاقبت این تحولات برای ایران مهم خواهد بود اما دغدغه کنونی ما باید تهدیدات احتمالی آنی تأثیر‌گذار برامنیت ملی و منافع ملی ایران باشد. من از چند ماه پیش مکرراً درمصاحبه‌ها و مقالات داخلی و خارجی گفتم که ترامپ برجام را پاره نخواهد کرد اما سناریوی خطرناک‌تری روی میز کاخ سفید قرار خواهد گرفت و آن‌هم اعمال تحریم‌های جدید در مورد سایر موضوعات اختلافی همچون تروریسم و حقوق بشر و موشک و منطقه خواهد بود. اکنون اظهارات مقامات عالیه کاخ سفید و کنگره نشان می‌دهد که این سیاست آغازین عصر ترامپ در مورد ایران است. کاخ سفید و کنگره با مشورت و هماهنگی متحدین واشنگتن همچون اسرائیل و عربستان به این نتیجه رسیده‌اند که بدون نقض برجام، تحت پوشش موضوعات غیر هسته‌ای، فشارهای گسترده‌ای علیه ایران اعمال و با برخی اقدامات امنیتی ایذایی، عزم جزم خود را نشان دهند.
عرض من به بزرگان نظام این است که به دو دلیل شرایط را جدی بگیرند:
اول اینکه، ترامپ درعملیاتی کردن هرکدام از قول‌هایش همچون ناتو و نفتا، دیوار مکزیک، پیمان آب و هوا و حتی درمبارزه با داعش با چالش‌های جدی در داخل و خارج امریکا مواجه خواهد شد. «ایران» تنها موضوعی است که او می‌تواند اجماع داخلی را باحداقل چالش به وجود آورد و کسری‌ها، شکست‌ها وعقب‌نشینی‌هایش درسایر موضوعات را جبران کند.
دوم اینکه، ترامپ غیرقابل پیش‌بینی و تأثیر پذیر است. قدرتمندترین افراد تیم اصلی سیاست خارجی و امنیت ملی اوهم ژنرال ماتیس(رئیس پنتاگون)، ژنرال فلین(مشاور امنیت ملی) و مشاور ویژه او، استیو بنن از افسران سابق ارتش امریکا هستند. ژنرال ماتیس و ژنرال فلین سال‌ها در منطقه ما همچون عراق و افغانستان مسئولیت‌های مهم نظامی به‌عهده داشته، ناچاراً با سپاه پاسداران ایران درچالش بوده‌اند و لذاهمه چیز درمورد ایران را صرفاً از این زاویه می‌بینند.
ضمن اینکه همه نیز ضد اسلامگرایی هستند و ایران را هم یک منبع ومنشأ مهم این گرایش می‌دانند.
من در دوران اوباما ابایی نداشتم که بگویم و بنویسم که ترکیب اوباما-کری-مونیز-بایدن، فرصت برای ایران است اما به هرحال در داخل هم مخالفین جدی داشتیم و داریم. برخی درداخل مخالف برجام بودند و نرم خویی دولت اوباما را نشانه ضعف امریکا می‌دانستند، ضمن اینکه مذاکرات فراهسته‌ای با امریکا هم مجاز نبود. برخی مشتاق پیروزی ترامپ بودند و گمان می‌کردند که ترامپ علیه عربستان و شیخ نشین‌های عرب واسرائیل اقدام خواهد کرد، نیروهای نظامی امریکا را از منطقه خارج خواهد کرد و با ایران و روسیه برای بقای اسد همکاری خواهد کرد.
نهایتا شرایط فعلی به گونه‌ای است که دولت ترامپ هرزمان که در داخل کم بیاورد، سعی خواهد کرد با استفاده ازمسأله ایران، جبران و توجهات داخلی و خارجی را به سمت موضوعی منحرف کند که با کمترین مقاومت روبه‌رونشود. همان‌طور که دیدید بعد از فرمان اجرایی منع ورود مسلمانان هفت کشور، زلزله سیاسی- رسانه‌ای علیه او درداخل امریکا و درسطح جهان ایجاد شد اما اوتوانست با استفاده از موضوع تست موشکی ایران، به بزرگنمایی تهدید جمهوری اسلامی پرداخته، تحریم‌های جدید اعمال کند، افکار عمومی را منحرف کرده و با مخالفت داخلی و خارجی هم مواجه نشود.
برخی از تحلیلگران جهانی از احتمال وقوع جنگ بین ایران و امریکا و تهاجم نظامی به منابع و مراکز حیاتی ایران هشدار داده‌اند. معتقدم چنین سناریویی ضمن اینکه غیرممکن نیست، اما فعلاً در دستور کار دولت ترامپ نیست و شامل تهدیدات آنی جمهوری اسلامی هم نیست. جنجال درمورد احتمال جنگ، بخشی از جنگ روانی است که همراه با اعمال تحریم‌ها، فضای بین‌المللی را برای همکاری‌های اساسی تکنولوژیک، سرمایه‌گذاری و تجاری با ایران تیره و تار می‌کند و این دقیقاً استراتژی طراحی شده جاری علیه ایران است. ترامپ دردوره انتخابات، عربستان را منشأ اصلی تروریسم جهان خواند و اخیراً ژنرال ماتیس ایران را تهدید اول تروریستی جهان خواند. روند جدید فشارهای کشنده علیه ایران اینگونه خواهد بود. دولت ترامپ بتدریج سوی اسلام هراسی را پایین و «ایران هراسی» را جایگزین خواهد کرد.
ایران نیازمند چهار تدبیر است: اول اینکه، بهانه به دست تندروهای دولت ترامپ برای اقدامات ضد ایرانی بیشتر ندهد. دوم اینکه، از اقدامات و شعارهای احساسی بی‌خاصیت بپرهیزد. سوم اینکه، درایجاد فضای جنگی و جو التهاب بین‌المللی علیه ایران، با دولت ترامپ مسابقه نگذارد بلکه برعکس فضای ثبات و امن با حداقل ریسک به جهانیان عرضه کند، چهارم اینکه یک برنامه مؤثر و جامع برای مقابله با تهدیدات بیشتر دولت ترامپ داشته باشد که قطعاً استفاده از دیپلماسی نرم، بخشی از آن خواهد بود. هیچ نیازی به ترس، عقب نشینی، وادادگی یا واکنش از موضع ضعف نیست اما انتخاب مؤثرترین شیوه و تاکتیک برای مقابله با تهدید و استفاده از فرصت‌ها، ضرورتی آنی و حیاتی است.
راجع به زمینه دیپلماسی نرم، بد نیست دونمونه عینی کوچک که دردوروز اخیر برای خودم پیش آمد، را ذکر کنم. صبح همسایه دندانپزشک امریکایی من در منزل را زد. وقتی در را باز کردم گفت فقط آمده‌ام ازشما و خانواده‌تان به خاطر توهین ترامپ به مسلمانان عذر خواهی کنم. درحالیکه گریه می‌کرد یک دسته گل به من داد و رفت. همسرم برای خرید به مغازه‌ای رفته بود. مغازه دار ازاو پرسیده بود شما محجبه‌اید. ازکدام کشور هستید؟ همسرم پاسخ داده بود من ایرانی هستم. صاحب مغازه دست بر سینه گذاشته، به نشانه احترام درمقابل همسرم خم شده و به اوگفته بود بدانید که خیلی ازما امریکایی‌ها اکنون شرمنده شما و مسلمانان هستیم. این نمونه، قطره‌ای از فرصت‌هاست.
ارسال نظر
