واکنش فضای مجازی به حذف "صفر" مزاحم

«با ق+shift چه کنیم؟»، «نفر اول: پنج تومن داری بدی؟ نفر دوم: پنج تومن قدیم یا جدید؟ (به‌زودی) »، «دیگه از شنبه به ریال مادرید باید بگیم تومان مادرید؟». اینها بخشی از شوخی‌های مردم در رسانه‌های اجتماعی درباره حذف یک صفر از پول ملی و تبدیل ریال به تومان بود. حالا شاید به قول کاربران همیشه‌درصحنه، بهتر باشد به کسانی که قبلا موقع حساب‌وکتاب دستشان را روی یک صفر می‌گذاشتند تا رقم پول را بخوانند، تبریک گفت! یکی دیگر می‌گوید: «قیمت لکسوس ان ایکس از سه‌میلیاردو٣٣٠میلیون ریال به ٣٣٣‌ میلیون تومان تغییر کرد. این یعنی ارزانی!». ته‌مایه همه این شوخی‌ها در تصورات عام، کم‌شدن یک دغدغه عمومی درباره شمارش پول بود. زمانی‌که به بانک می‌رفتیم و مجبور بودیم عددی را که به تومان در ذهن داشتیم به ریال در فیش واریز یا برداشت بنویسیم و این برای خیلی‌ها دغدغه بود. حالا دولت گویا وارد عمل شده تا به این دغدغه عمومی که البته به نظر می‌رسد بیشتر در کار‌وکاسبی دولت در دستگاه‌های دولتی، ایجاد سهولت کرده، پایان دهد. دیروز براساس تصویب هیأت دولت و در جلسه‌ای که خود روحانی نیز در آن حضور داشت، واحد پول ایران تومان و برابر ۱۰ ریال تعیین شد. حالا پول مغولی جای پای خود را در ایران سفت‌تر می کند.

‌تست بازار از سوی دولت

حالا گویا یکی از دغدغه‌های کسب‌وکار و همچنین فعالیت دستگاه‌های دولتی به‌راحتی انجام شود؛ اما این اقدام دولت، چه هزینه‌هایی را برای آن به دنبال خواهد داشت؟ آن‌گونه که از استدلال‌های کارشناسان برمی‌آید، این اقدام دولت جمع‌آوری پول در گردش را به دنبال ندارد و بیشتر به قصد تست بازار از سوی دولت انجام شده است. کارشناسان معتقدند از این تصمیم دولت به‌خوبی می‌توان دریافت که دولت قصد ندارد فعلا بار اضافی ضرب مسکوکات و چاپ اسکناس را بر دوش خود بگذارد و صرفا اگر مجلس این تصمیم دولت را تأیید کند، بار مالی اندک (در قیاس با ضرب مسکوکات و چاپ اسکناس) تغییر صورت‌های مالی و اسناد موجود ازجمله قراردادها را به دنبال خواهد داشت که آن هم بار سبکی برای دولت به حساب می‌آید.

حذف سه صفر حدود ١٠ سال پیش، در دولت احمدی‌نژاد بارها از سوی رئیس‌کل بانک مرکزی وقت مطرح شده بود؛ اما هرگز رنگ واقعیت به خود نگرفته بود، حالا دولت یازدهم وارد عمل شده و فقط یکی از این صفرهای توپ‌مانند را به گوشه‌ای پرت کرد. برخی از نمایندگان مجلس این اقدام دولت را جسورانه قلمداد می‌کنند.

‌تبدیل ریال به تومان جسورانه بود

دبیر کمیسیون اقتصادی مجلس دراین‌باره به ایلنا گفت: کاش دولت از نظر کارشناسان و کمیسیون اقتصادی درباره این طرح استفاده می‌کرد و با جسارت بیشتر به حذف سه صفر یا چهار صفر اقدام می‌کرد؛ اما در مجموع این اقدام قابل تقدیر است و ما از آن حمایت می‌کنیم. حسن حسینی‌شاهرودی درباره لایحه اخیر دولت مبنی بر تغییر واحد پول کشور از ریال به تومان گفت: کمیسیون از این مصوبه بی‌خبر بود و ما هم از طریق رسانه‌ها در جریان این خبر قرار گرفتیم. بااین‌حال، این طرح از ١٠ سال پیش در بانک مرکزی مطرح بود و حذف یک تا چهار صفر در دستور کار این سازمان قرار داشت؛ اما سرانجام این دولت یازدهم بود که جسارت انجام چنین کاری را از خود نشان داد و این اتفاق قابل تقدیر است. وی ادامه داد: با اجرائی‌شدن این طرح بسیاری از مشکلات محاوره‌ای مردم حل می‌شود؛ زیرا معامله‌ها به‌طور شفاهی به صورت تومان انجام می‌شد؛ اما در اسناد بانکی یا دفاتر رسمی ریال نوشته می‌شود. از سوی دیگر مشکلات دسته‌چک و سوء‌استفاده‌هایی که از این تفاوت صفرها به وجود می‌آمد، دیگر حذف می‌شود. حسینی‌شاهرودی در پاسخ به این سؤال که تکلیف اعداد آخر حساب‌ها چه می‌شود؟ گفت: هنوز مجلس از جزئیات طرح بی‌اطلاع است؛ اما به نظر می‌رسد که این رقم‌ها گرد می‌شود و به ١٠ اضافه می‌شود؛ اما باید در نهایت منتظر بمانیم تا ببینیم دولت چه راهکاری برای این موضوع دارد. وی ادامه داد: در بسیاری از حساب‌های نیمه‌فعال و مسدود رقم‌های کوچکی در سیستم بانکی باقی مانده که در صورت جمع آنها تبدیل به رقم بزرگی می‌شود که با اجرائی‌شدن این طرح، این مشکلات از بین می‌رود.

‌اسکناس‌ها فعلا تغییری نمی‌کند

حالا هم خبرهایی به‌صورت غیررسمی از بانک مرکزی به گوش می‌رسد. یک منبع آگاه در بانک مرکزی با اعلام جزئیات جدید از تغییر پول ایران گفت: در لایحه‌ای که دولت به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌دهد، قرار است پول ایران به جای ریال، تومان باشد.  به گزارش شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران (ایبنا)، این منبع آگاه گفت: البته هیچ چیزی در پول ایران حذف نمی‌شود. او گفته درصورتی‌که مجلس شورای اسلامی لایحه دولت را تصویب کند، اسکناس‌ها به‌تدریج و در زمان تغییر می‌کند. این منبع آگاه تأکید کرده تغییر پول ایران هنوز نهایی نشده؛ اما در دو هفته آینده اطلاعات کافی و جزئیات ارائه می‌شود.

‌ضرورت تدوين متمم بر قراردادها

حميدرضا برادران‌شركا، رئيس پيشين سازمان برنامه و بودجه، در گفت‌وگو با «شرق» مي‌گويد:‌ حذف صفر از پول ملي، در جهان سابقه دارد و حتي كشورهایي بوده‌اند كه چند صفر را از پول ملي خود حذف كرده‌اند. او در بيان علت چنين اقدامي از سوي كشورها مي‌گويد:‌ حذف صفر از پول ملي، احساس رواني بهبود اوضاع اقتصادي و بهترشدن تورم را براي مردم به همراه مي‌آورد، درحالي‌كه اعلام اعداد و ارقام اقتصادي با صفر بيشتر، حس بدترشدن اقتصاد را براي مردم به همراه دارد.اين اقتصاددان تصريح مي‌كند:‌ در ايران با اينكه ريال پول رسمي كشور بوده است؛ اما همواره ارقام به تومان اعلام مي‌شد؛ بنابراين به نظر نمي‌رسد اين اقدام دولت در حذف يك صفر و تبديل ريال به تومان چنين آثار رواني را به دنبال داشته باشد، زيرا چنين اقدامي سابقه دارد.برادران‌شركا با بيان اينكه اين اقدام هزينه‌هايي را هم براي دولت خواهد داشت، مي‌گويد: بايد بررسي شود كه تبديل اين ارقام، چه بار حقوقي در قراردادهاي كشور به همراه دارد و آيا نياز به تغيير در اسناد حقوقي و قراردادي نيز وجود دارد يا خير. به نظر مي‌رسد در اين حالت، دولت بايد دست به تدوين متمم‌هايي براي قراردادها بزند كه همين امر، از جمله هزينه‌هايي خواهد بود كه اين مصوبه به دنبال خواهد داشت.به گفته وي، دولت بايد بررسي كند اين هزينه با فايده‌اي كه در ايجاد سهولت در فعاليت‌هاي اقتصادي به‌ويژه در بين دستگاه‌هاي دولتي ايجاد مي‌شود، همخواني دارد يا خير.

‌دولت قصد ندارد مسكوكات و اسكناس‌ها را حذف كند

كامران ندري، مدیر گروه سابق بانکداری اسلامی در پژوهشکده پولی و بانکی، در گفت‌وگوي خود با «شرق» در رابطه با هزينه‌هاي حذف يك صفر از پول ملي، مي‌گويد: بيشترين هزينه‌ اين اقدام كه رقم كلاني را شامل مي‌شود، صرفا تبديل اسكناس و مسكوكات در جريان است كه بايد با واحد پول رسمي كشور كه تومان است، همخوان شود. به گفته او، به نظر مي‌رسد حذف فقط يك صفر، به اين معناست كه دولت فعلا قصد ندارد مسكوكات و اسكناس‌هاي موجود در كشور را جمع‌آوري كند تا هزينه‌اي براي دولت به همراه نداشته باشد.ندري استدلال خود را دراين‌باره اين‌گونه مطرح مي‌كند: اگر قصد دولت جمع‌كردن اسكناس‌ها و مسكوكات بود، قاعدتا باید صفرهاي بيشتري را حذف مي‌كرد تا سال‌هاي آينده بار هزينه‌اي حذف صفرهاي بيشتر را بر گردن نگيرد.

‌تغيير صورت‌هاي مالي ضروري است

مدیر گروه سابق بانکداری اسلامی در پژوهشکده پولی و بانکی با اشاره به هزينه ديگري كه دولت را به خود مشغول خواهد كرد، مي‌گويد: از آنجا ‌كه صورت‌هاي مالي تاكنون برحسب ريال نوشته مي‌شدند، از اين پس بايد صورت‌هاي قديمي مالي را تغيير داد كه خود بار هزينه‌اي دارد. دولت در اين رابطه بايد تمامي برنامه‌ها و حتي بودجه ارائه‌‌شده به مجلس را هم اصلاح كند. البته اين هزينه‌ها در مقابل هزينه‌هاي ضرب مسكوكات و چاپ اسكناس، هزينه درخورتوجهي نيست.

‌حذف يك صفر، كمترين هزينه براي دولت

او با بيان اينكه مردم با همين مسكوكات حال حاضر هم مي‌توانند كار كنند، ادامه مي‌دهد: اگر دولت تعداد بيشتري از صفر را حذف مي‌كرد، احتمال سردرگمي مردم وجود داشت، اما در رابطه با تبديل ريال به تومان، پيش‌تر مردم در فعاليت‌هاي روزانه خود دست به چنين عملي زده بودند. بنابراين حذف يك صفر، كمترين هزينه را براي دولت به همراه دارد و تصميمي منطقي به نظر مي‌رسد.اين كارشناس اقتصادي تصريح مي‌كند: در شرايط امروزي مردم با تومان سروكار داشتند و نه ريال و تنها جايي‌ كه هنوز با ريال كار مي‌كرد، دستگاه‌هاي دولتي بودند. اين اقدام دولت در وهله اول براي راحتي فعاليت‌ دستگاه‌هاي دولتي بود.

‌اثر اسمي حذف يك صفر بر اقتصاد

ندري با اشاره به تبعات اقتصادي حذف يك صفر از پول ملي مي‌گويد: حذف اين صفر در اقتصاد اثر واقعي نداشته و صرفا اثر اسمي دارد و فقط در انجام معاملات اقتصادي و نگهداري حساب‌هاي مالي سهولت ايجاد مي‌كند.اين كارشناس اقتصادي، نسبت به تصورات موجود درباره تأثير حذف صفر بر تورم واكنش نشان داده و تأكيد مي‌كند: ارتباطي بين حذف صفر از پول ملي و تورم وجود ندارد. تورم به حجم نقدينگي و عوامل ساختاري در اقتصاد برمي‌گردد كه هيچ‌كدام تغييري نكرده‌اند.او تصريح مي‌كند: براي مردم مدت‌هاست ريال از بين رفته اما تورم از بين نرفته است. اگر حتي چهار صفر از پول ملي حذف شود، اگر حجم نقدينگي موجود در گردش كنترل نشود، در بلندمدت باز هم قيمت‌ها افزايش مي‌يابد.