نقض برجام وجهه آمریکا را در جهان از بین می‌برد

برجام یک قرارداد چند جانبه است میان ایران وکشورهای اروپایی و ایالات متحده آمریکا و همه این کشورها به نوعی خود را نیازمند امضای این توافق می‌دانستند. این مهم را می‌توان از اظهار نظرهای سران و دولتمردان عضو توافق مشاهده کرد، از اوباما و کری که این توافق را تاریخی خواندند تا اروپایی‌ها که آن را به سود جهان توصیف کردند. اما در ایران وضع به گونه دیگری است. با اینکه ظریف و روحانی برجام را یک برد برای ایران در صحنه بین‌الملل می‌دانند اما افرادی هم هستند که قصد تخریب برجام را دارند. حال اگر در این میان مساله‌ای مانند تمدید تحریم‌های ۱۰ ساله ایالات متحده علیه ایران نیز پدید آید، شرایط پیچیده‌تر می‌شود. برجام آن اندازه ابعاد گسترده‌ای دارد که هر روز روایت تازه‌ای ازآن منتشر می‌شود. دراین زمینه «آرمان» با علی بیگدلی کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو پرداخته که می‌خوانید.

سخنان رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس مبتنی بر افزایش غنی سازی اورانیوم در مواجهه با نقض برجام را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

هم طرف ایرانی و هم طرف‌های خارجی در سراسر مذاکره اصرار داشتند که غیر از مسائل مربوط به پرونده‌هسته‌ای و تحریم‌های ناشی از آن هیچ نوع تحریمی مورد بحث قرار نگیرد. این مساله تمام تکلیف را روشن می‌کند. ایران از سه طریق تحریم بود: شورای امنیت، اتحادیه اروپا و ایالات متحده که این تحریم‌ها برداشته شد، جز تحریم‌هایی که علیه افراد و شرکت‌ها وضع شده که در مراحل بعدی برداشته خواهد شد. آنچه آقای بروجردی مطرح می‌کنند باید قاعدتا وزیر امورخارجه اظهار نظر نماید.

تجدید تحریم‌ها مرتبط با برجام است.

بله، این موضوع باز می‌گردد به تحریم‌های ده ساله‌ای که در زمان کلینتون بر علیه ایران وضع شده که اکنون آن را ده سال دیگر تمدید کرده‌اند. همه طرف‌های مذاکره براین موضوع متفق القول بودند که تحریم‌ها باید برداشته شود.

اروپایی‌ها از یک سو و سیاستمداران و دولتمردان فعلی ایالات متحده از سوی دیگر از نقض برجام توسط دونالد ترامپ ابراز نگرانی کرده و نسبت به تبعات آن هشدارداده‌اند.

آقای ترامپ نمی‌تواند این عمل را انجام دهد. در آمریکا دو نهاد وجود دارد که بر تصمیمات رئیس‌جمهور می‌تواند اثرمنفی بگذارد. از یک سو دیوان عالی کشور و از سوی دیگر کنگره و مخصوصا کمیته روابط خارجی مجلس سنا هست که اجازه نمی‌دهد رئیس‌جمهور هر تصمیمی که خواست اتخاذ کند. بحث دیگری هم در آمریکا مطرح شده که دیوان عالی کشور در سال ۲۰۰۳ گفته موافقتنامه‌های اجرایی که رئیس‌جمهور امضا می‌کند ارتباطی با دونهاد دیگر ندارد و رئیس‌جمهور خود می‌تواند به طور مستقیم این عمل را انجام دهد. البته در مورد لغو آن و اینکه احتیاجی به تصویب کنگره ندارد نیز صحبت نکرده‌است اما آقای اوباما به‌خاطر اینکه سرفراز شود این موافقتنامه را به کنگره آمریکا فرستاد که در کنگره رای نیاورد. بنابراین اگر آقای ترامپ این کار را انجام دهد وجهه آمریکا در جهان به‌هم خواهد ریخت و هر دو طرف زیان خواهندکرد. در این صورت به طور طبیعی همه چیز به شرایط پیشابرجام باز می‌گردد. اکنون یک فضای منبسطی از سوی اتحادیه اروپا و تا حدودی آمریکا بوجود آمده مثل خرید ایرباس و...که در صورت لغو برجام همه چیز به حالت سابق باز خواهد گشت و مشکلات تازه‌ای پیش خواهد آمد که امیدواریم این اتفاق نیفتد.

با اکثریت جمهوریخواهان در مجلس نمایندگان و سنا و جمهوریخواه بودن ترامپ این مساله مطرح می‌شود که شاید دست ترامپ در مقابله با برجام بازتر باشد و از آنجایی که جمهوریخواهان افراطی موافق برجام نیستند احتمال لغو یا محدود شدن برجام بالاست، این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید؟

در برجام یک موافقتنامه حل اختلاف و یک قطعنامه حل اختلاف از تصویب اعضا گذشته است که در قطعنامه حل اختلاف آمده چنانچه یکی از اعضای تعهد خودرا مطابق برجام انجام ندهد در آن صورت عضو شاکی می‌تواند شکایت خود را به کمیسیون برجام ارائه نماید. اینجا مقداری مبهم است، چون مشخص نکرده اعضای کمیسیون برجام چه کسانی هستند. گفته است کمیسیون برجام عبارت است از گروهی که به منظور نظارت بر درست اجرا شدن آن ایجاد شده است. اگر کشور شاکی کشوری غیر از ایران باشد و به شکایتش تا ۳۵ روز پس از ارائه رسیدگی نشود،آن کشور مجاز است موضوع را به شورای امنیت ببرد و شورای امنیت نیز باید ۳۰ روز بعد از آن شکایت به آن رسیدگی کند که اگر رسیدگی نشود، برجام لغو خواهد شد.