چه کسانی از عدم شفافیت در موقوفات سود می‌برند؟

  پاسخ سازمان اوقاف و امور خیریه به مطلب "خطری که وقف را تهدید می‌کند"
در پی چاپ مطلبی با عنوان "خطری که وقف و موقوفات را تهدید می‌کند" به قلم آقای مرتضی نجفی قدسی در صفحه 12 شماره 10598 مورخ 04/03/1395 روزنامه، سازمان اوقاف و امور خیریه جوابیه‌ای به روزنامه ارسال نمود که متن کامل آن را ملاحظه می‌نمائید.

وقف یکی از تاسیسات مهم و محوری شریعت اسلامی است که در تعالیم اسلامی و سنت رسول مکرم (ص) و ائمه طاهرین(ع) نسبت به آن حساسیت خاص مبذول گردیده و از ابواب مهم فقهی اسلامی و شیعی است که فتاوای متعددی در زمینه انعقاد وقف، کیفیت اداره موقوفات، نیات واقف و متولیان و حدود اختیارات ایشان صادر گردیده است و در کتب فقهی نیز بابی به تبیین مسائل مرتبط اختصاص داده شده است.

بررسی قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه مصوب سال 1363 و نیز قانون مدنی، احکام خاصی به دقت تشریح و از باب حفظ موقوفات اعم از خاص و عام وضع گردیده است و این سازمان و ابواب جمعی خود که در راس آن نماینده محترم ولی فقیه و ریاست سازمان اوقاف که ماذون از طرف ولی فقیه می‌باشد، در مباحث شرعی و دینی، خود را ملزم به تبعیت از احکام و فتاوای مراجع عظام تقلید دانسته و در این باب هیچ تردیدی به خود راه نمی‌دهد. از همین رو است که در دوره جدید مدیریت سازمان با تشکیل هیات فقهی و حقوقی و انشاء مکرر استفتائات باب وقف از منظر رهبر معظم انقلاب و نیز برقراری ارتباط و دیدار مستمر و برگزاری همایش‌های مشترک باحوزه‌های علمیه و مراجع تقلید و تلاش مضاعف برای احیاء موقوفات حوزوی اقدامات موثری صورت گرفته است که با مراجعه به آمار فعالیت‌های سازمان در زمینه احیاء موقوفات، احقاق حقوق وقف، مبارزه با زمین‌خواری و نیز توافقات با سازمان‌های متولی زمین حکایت از رونق و رشد عواید موقوفات و نیز اجرای نیات واقفین خیراندیش به نحو مطلوب‌تر دارد.


متاسفانه نویسنده مقاله «خطری که وقف و موقوفات را تهدید می‌کند» با استناد به سئوال نادرست جمعی از متولیان که پرسش‌کننده آن هم معلوم نیست» از مراجع عظام تقلید مواردی را به سازمان اوقاف منتسب نموده است که نه تنها با واقعیت تطابق نداشته و ندارد بلکه از عدم ملاحظه قوانین و مقررات جاریه کشور توسط نویسنده حکایت می‌نماید که به شرح ذیل به عرض می‌رسد:

1- یکی از لغزش‌های نگارنده در این مطلب که به ناحق و ناروا و بدلیل عدم آگاهی مبادرت به درج آن نموده این است که نوشته است "بسیاری از حسینیه‌ها، دارالقرآن‌ها، مراکز دینی و مذهبی و خیریه"به دلیل احتمال تصاحب و خارج شدن اختیاراتشان از ثبت در اوقاف خودداری می‌کنند که در پاسخ باید گفت که این اقدام آنها کار درستی است؛ چرا که لزوما اوقاف مرجع ثبت این مراکز نیست و در صورتی که موقوفه تلقی وتثبیت شود متولیان و موسسان این مراکز می‌توانند و مختارند در اوقاف مبادرت به ثبت آن نمایند که این امر هم به جهت استحکام وقف و ماندگاری و عدم تعرض و دست اندازی واجرای وظایف نظارتی سازمان اوقاف صورت می‌گیرد و صد درصد به نفع موسسان و متولیان است و لاجرم بر تکالیف شرعی و قانونی اوقاف افزوده می‌شود؛ در عین حالی که حفظ عین وبقای بسیاری از موقوفات مهم و گسترده طی این سالها بدلیل برخورداری از چتر حمایت اوقاف در عرصه‌های مختلف بوده است والا بسیاری آنها معلوم نبود دچار چه خسارات و صدماتی وسرنوشتی می‌شدند ومعلوم نبوداصل آن باقی می‌ماند یا خیر؟!

مایه بسی تعجب است که نگارنده از درک چنین نکات بدیهی عاجز مانده است.

2- در بخش دیگری ازمطلب نویسنده سازمان اوقاف را سازمانی تلقی کرده که دنبال "سیطره بر موقوفات" است. طرح چنین ادعایی از نویسنده‌ای که سال‌ها با قرآن و احادیث و روایات و قوانین ارتباط داشته بعید به نظر می‌آید؟! چرا که این سازمان نه به دنبال سطیره بر موقوفات بلکه بر اساس تکالیف شرعی، قانونی و حقوقی خود مصرح در قوانین مصوب و جاری دولت و مجلس مجری قوانین و مصوبات رسمی کشور بوده و به دنبال اعمال وظایف نظارتی قانونی و مکلف خویش است.

3- در جایی دیگر از این مطلب سازمان اوقاف متهم به "سوء عملکرد" شده که در نگاه نویسنده معلوم نیست ناظر بر کدام موارد است و الا بر خلاف اطلاعات و اتهامات غلط نگارنده نه تنها مردم در سالهای اخیر به اوقاف و متولیان وقف بی‌اعتماد نشده‌اند، بلکه رشد ده برابری وقف‌های جدید طی 5 سال اخیر که مستندات آن در سامانه ثبت و منتشر و در دسترس است و اقدامات مهم بنیادی در ساماندهی موقوفات و اجرای نیات و رضایتمندی دستگاه‌های نظارتی حاکی از حسن عملکرد این سازمان و ارتقاء سطح اعتماد و شناخت و آگاهی مردم به اوقاف دارد که گویی نویسنده چشمان خود را بر آن بسته و به اطلاعات غلط، محدود و مغرضانه برخی افراد، بسنده کرده است.


4- در بخش دیگری از مطلب نویسنده با تحریف تاریخ نامه‌های شماره (92/30/51653) و دستورالعمل شماره 233832 که مربوط به"حساب مشترک و ابلاغیه آن" در سال 1381 می‌شود این اقدامات را منتسب به مدیریت فعلی سازمان برشمرده، این در حالیست که اظهار نظر دیوان عدالت اداری در ارتباط با موضوع "حساب مشترک" است.

همچنین اظهار نظر شورای نگهبان در خصوص آیین نامه‌های اجرایی سازمان اوقاف و امورخیریه که مصوبه هیات دولت است و قبل از سال 1385 به تصویب رسیده است و طبیعتاً ممکن است بند‌ها و موادی بوده باشد که برخلاف قوانین بوده و کان لم یکن تلقی شده باشد و ارتباطی به سازمان اوقاف ندارد و مربوط به این سال‌ها نیست. خاصه آن که اصولاً سازمان مرجع فسخ آئین نامه‌ها نمی‌باشد. متاسفانه نویسنده با بی‌انصافی و وصله و پینه کردن این استنادات تلاش کرده است اقدامات، عملکرد و موفقیت‌های بزرگ سازمان اوقاف را در سالهای اخیر در عرصه‌های مختلف احتمالاً برای خشنودی و رضایت عده‌ای موقوفه خوار نادیده بگیرد!

5- نگارنده در بخش دیگری از این مطلب با اشاره به مصوبه مجلس شورای اسلامی در قانون برنامه پنجم "سازمان اوقاف" را متهم به "سوءاستفاده از مصوبه مجلس" نموده که طبق این مصوبه سازمان اوقاف براساس بند ب ماده 177 قانون برنامه پنجم توسعه کشور، مکلف به تشکیل سامانه جامع مدیریت اطلاعات موقوفات و بقاع متبرکه بوده است و در ادامه نوشته است "که متولیان باید درآمد‌های خود را به حسابی در بانک ملی متعلق به صندوق راسخون" واریز نمایند. این مطالب و از این دست مثل تکلیف کردن متولیان برای مراجعه به دفاتر اسناد برای واگذاری تولیت؛ کذب محض بوده و معلوم نیست مولف باهوش براساس چه اسنادی و چه ابلاغی به صدور چنین رایی دست یافته است. توضیح این که راه اندازی سامانه جامع مدیریت اطلاعات موقوفات و اماکن متبرکه یکی از اقدامات بی‌نظیر و عظیم این سازمان طی سالهای 89 تا 94 و در راستای اهداف و راهبرد‌های مهم و بلند مدت در جهت ساماندهی موقوفات و بقاع متبرکه و شفاف سازی مالی برای جلوگیری از فساد مالی و سوء استفاده فر صت طلبان و یکسان سازی اسناد اجارات و اجرای وظایف تکلیفی قانونی و ابزار نظارتی این سازمان است.

بی تردید تشکیل سامانه در فرایند توسعه فناوری‌های نوین در ساختار سنتی وکاغذی گذشته اوقاف، در واقع مبداء تغییر ریل حرکت سازمان اوقاف از سنتی به ریل مدرن فناوری‌های جدید ارتباطات و مدیریت اطلاعات به شمار می‌رود که تحقق آن مدیون تلاش هزاران ساعتی کارکنان و کارشناسان خدوم است و نه تنها موجب رضایت و خشنودی و قدردانی دستگاه‌های نظارتی و بازرسی کل کشور شده بلکه اسباب رضایت و تسهیل در ارایه خدمات به متولیان عزیز را هم فراهم کرده است.

در واقع این اقدام برای ارایه خدمات و امکانات بیشتر به همان متولیانی است که نویسنده خود را مدافع آن‌ها تلقی می‌کند.

مدیران سازمان اوقاف با درک درست شرایط و با هدف اجرای مصوبه قانونی برنامه پنجم توسعه اقدام به تشکیل سامانه جامع درکوتاهترین زمان ممکن نمودند که بر اساس اعلام کارشناسان و صاحب نظران موجب شفافیت بیشتر در امور مالی و پاسخگویی سریع به مراجع بازرسی و حسابرسی و اعمال وظایف نظارتی شده و البته پر واضح وطبیعی است که حیاط خلوت برخی از دست اندازان و متعرضان به موقوفات هم به خطر افتاده باشد ! و سوال اساسی اینجاست که چه کسانی از عدم شفافیت مالی در موقوفات سود می‌برند؟
از دیگر ثمرات راه‌اندازی سامانه جامع هویت بخشی و ارتقاء جایگاه و شان متولیان گرانقدر و ابزاری برای شفافیت بیشتر بوده و هیچ‌گونه الزام و اجباری برای متولیان هم ایجاد نکرده است و پیوستن داوطلبانه 3 هزار نفر از این عزیزان به این سامانه و بازکردن حساب و بهره‌مندی از مزایای آن دلیلی بر عدم اجباربوده و متولیان محترم هم می‌دانند قانوناً در صورت عدم همکاری نباید انتظار نظارت سازمان اوقاف و دریافت مفاصا حساب و بهره مندی از معافیت‌های مالیاتی مصرح قانونی را داشته باشند.

6- ایضاً در خصوص انجام امور بانکی و حضور در دفاتر اسناد رسمی وواگذاری تولیت به اوقاف که از دیگر مدعیات نویسنده است هم هیچگونه ابلاغیه و بخشنامه الزام آوری برای مبادلات بانکی متولیان در بانک خاصی وجود نداشته و کلیه رویداد‌های بانکی متولیان موقوفات در بانک ملی و انصار صورت می‌پذیرد. اگر نویسنده به چنین ابلاغیاتی دست یافته ما را هم بی‌اطلاع نگذارد!
7- مزید اطلاع نویسنده به عرض می‌رسانیم: هم اکنون موقوفات فاقد متولی و دارای متولی در سامانه جامع دارای حساب جداگانه‌اند و هیچ بخشنامه و ابلاغیه‌ای مبنی بر تمرکز و تجمیع درآمد موقوفات وجود نداشته و مطرح کردن این مطالب کذب است.

هم اکنون حدود 60 هزار حساب در سامانه جامع برای اجرای عملیات بانکی باز شده و بیش از سه هزار نفر از متولیان موقوفات دارای متولی هم به طور داوطلبانه از سامانه جامع استفاده نموده و برای موقوفه تحت تولیت خود حساب افتتاح نموده و از مزایای آن بهره مندند و سازمان اوقاف در واریز یا برداشت وجوه هیچ نقش و دخالتی ندارد ؛چرا که این سازمان خود را حامی و پشتوانه و ملجاء و مامن متولیان می‌داند و متولیان هم اوقاف را خانه خود می‌دانند و بسیاری از متولیان در چند سال اخیر با تعامل و همکاری مناسب با سازمان اوقاف توانسته‌اند موجبات رشد و ارتقاء و احیاء موقوفات و رقبات تحت امر خود را فراهم کرده و از بسترآن به اجرای امنیانه نیات واقفان خیراندیش و ارایه خدمات بیشتر به مردم عزیز بپردازند.

علاوه بر این سازمان اوقاف با برگزاری همایش‌های متعدد تلاش کرده است با تعامل،هم فکری و هم اندیشی از دیدگاه‌ها و نظرات متولیان عزیز بهره‌برداری و در بسیاری از تصمیمات نظرات آن‌ها را دخالت دهد.

8- متاسفانه نویسنده مطلب با غرض ورزی آشکار و جاری‌ساختن برخی کلمات و واژگان سخیف و پردازش وارونه مطالب و اخذ استنتاجات غلط از استدلال‌های بی‌پایه و سوء استفاده از تصاویر مراجع عظام تقلید تلاش کرده است سازمان اوقاف را در برابر فرهنگ گرانسنگ وقف، متولیان موقوفات؛ مراجع عظام تقلید، قانون و مردم قرار دهد و خدمات عظیم این سازمان را در اجرای امنیانه نیات واقفان و احیاء عمران هزاران موقوفه و رقبه و تشکیل سامانه جامع مدیریت اطلاعات موقوفات کشور در این سالها و... نادیده بگیرد!

تردیدی نیست که سازمان اوقاف شرعا و قانوناً با توجه به جایگاه و شان نماینده ولی فقیه نسبت به مسائل شرعی و قانونی و حقوقی وقف با وجود مشاوران و کارشناسان آگاه و خبره از هر مجموعه و کس دیگری واقف‌تر و در ترویج نظر و فتاوای فقها و علما و مراجع گرانقدر پیشگام و یک برنامه دائمی و همیشگی در ساختار این سازمان است.

همچنین روابط عمومی سازمان اوقاف از نویسنده مطلب درخواست می‌کند برای شفافیت بیشتر و اطلاع رسانی دقیق‌تر اسامی متولیانی را که نامبرده مدعی است از مراجع عظام تقلید سئوال نموده‌اند منتشر نماید تا مردم عزیز بدانند، برخی که موقوفات را حیاط خلوت خود قرار داده‌اند و با سوءاستفاده از نام متولیان از شفافیت مالی گریزان بوده و تلاش می‌کنند با پنهان شدن پشت سر اشخاص و عناوین و قوانین تکالیف نظارتی را بر نتافته و در حیاط خلوت خود پنهان بمانند،چه کسانی هستند؟! در خاتمه این سازمان با استقبال از نقدهای منصفانه و دلسوزانه، تاکید می‌کند فرایند شفاف‌سازی امور و برنامه‌های مصوب به فضل الهی با تکیه بر قانون و شرع و با حمایت و پشتوانه علما، حوزه‌های علمیه و متولیان، واقفان و خیراندیشان و مردم عزیز با قوت و قدرت ادامه خواهد یافت.

روابط عمومی سازمان اوقاف و امور خیریه

منبع:روزنامه جمهوری اسلامی